Στο An Essay Concerning Human Understanding (Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση) ο John Locke διαφωνεί
με την καρτεσιανή θεωρία που αναφέρεται στο πρόσωπο ως ψυχοσωματική οντότητα, υποστηρίζοντας
ότι ως ψυχοσωματική οντότητα νοείται ο άνθρωπος, ενώ το πρόσωπο συνοδεύεται από
στοχαστική συνείδηση. Απορρίπτει, επίσης, την καρτεσιανή αντίληψη για την ψυχή
ως έδρα της συνείδησης, αφού θεωρεί ότι βρίσκεται πέρας την εμπειρικής δείξεως.
Χρησιμοποιεί γι’ αυτό το παράδειγμα του εν εγρηγόρσει και
του κοιμώμενου Σωκράτη. Από το παράδειγμα φαίνεται ότι η σκέψη του Σωκράτη διακόπτεται,
δεν είναι συνεχής, διότι ο εν εγρηγόρσει Σωκράτης δεν έχει πρόσβαση στις σκέψεις
του κοιμώμενου εαυτού του και, επιπλέον, έχει διαφορετικές μέριμνες από αυτόν.
Αν αφήσουμε κατά μέρος την επιφύλαξη για το αν ο κοιμώμενος Σωκράτης
είναι πρόσωπο, δεδομένου ότι δεν έχει συνείδηση των ονειρικών του πράξεων (και
ο Locke θεωρεί ότι είναι
η συνείδηση που ορίζει την προσωπική ταυτότητα), προκύπτει ένα ακόμα ζήτημα. Αν
ο κοιμώμενος Σωκράτης σκεφτόταν απεχθή πράγματα, είναι δίκαιο να τιμωρηθεί γι’
αυτά ο εν εγρηγόρσει, ο οποίος δεν έχει καμία μνήμη τους και, άρα, καμία συνείδηση;
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Locke,
είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να είναι ένα σώμα με διαφορετικές συνειδήσεις οι
οποίες δεν επικοινωνούν καθόλου μεταξύ τους.
Ένα συμπέρασμα που μας θυμίζει πολύ την περίπτωση του Dr Jekyll και
του Mr
Hyde από την
ομώνυμη νουβέλα του Robert Louis Stevenson.
Κανένας από τους δύο δεν έχει συνείδηση των πράξεων του άλλου. Είναι άραγε ένα
και το αυτό πρόσωπο, παρότι μοιράζονται το ίδιο σώμα και την ίδια ψυχή; Όχι
βέβαια, κατά τον Locke.
Απλώς, στο ίδιο σώμα κατοικούν δύο πρόσωπα, το ένα παρόν την ημέρα και το άλλο
τη νύχτα. Κι αν αυτά είναι τελείως ανεξάρτητα, χωρίς ο νους τους να
επικοινωνεί, τότε εντάξει, κανένα πρόβλημα. Αυτό είναι κάτι εντελώς φυσιολογικό
και δεν πρόκειται για την παθολογική περίπτωση της διαταραχής προσωπικότητας!
Πηγή για την εικόνα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου