Η "boo-hurrah" ηθική θεωρία

 

«Είναι κακό να κλέβεις χρήματα». Φαντάζομαι θεωρείτε ότι αυτή η ηθική δήλωση έχει νόημα. Θα μπορούσατε να υποστηρίξετε ότι διατυπώνετε με αυτά τα λόγια μια αντικειμενική αλήθεια, μια αλήθεια την οποία συμμερίζονται και πολλοί άλλοι άνθρωποι.

Δεν θα συμφωνούσαν, όμως, μαζί σας οι ηθικοί φιλόσοφοι που συνηθίζουμε να τους ονομάζουμε υποκειμενιστές. Οι αξίες, θα σας έλεγαν, δεν βρίσκονται «κάπου εκεί έξω» στον κόσμο, δεν υπάρχουν ανεξάρτητα από τους ανθρώπους που τις παραδέχονται. Επιπλέον, κοιτάξτε γύρω σας πόσες διαφωνίες υπάρχουν, μέσα στο ίδιο ή σε διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια, για τις ηθικές αξίες. Μπορείτε να διαβεβαιώσετε ότι υπάρχουν ηθικές αξίες με αντικειμενικό και παγκόσμιο κύρος; Όχι, βέβαια.

Γι’ αυτό, μην γελιέστε. Η φράση «είναι κακό να κλέβεις χρήματα» δεν είναι ούτε αληθής, ούτε αναληθής, επειδή της λείπουν δύο χαρακτηριστικά: α) δεν είναι εξ ορισμού αληθής και β) δεν είναι εμπειρικά επαληθεύσιμη. Ως εκ τούτου, η φράση είναι άνευ νοήματος (α-νόητη). Δεν δηλώνει ένα αντικειμενικό ηθικό γεγονός, αλλά είναι μια έκφραση συναισθηματική, συγκινησιακή. Είναι σαν να λέτε: «Μην κλέβεις χρήματα!!!». Με αυτήν τη φράση, που συνοδεύεται από τα τρία θαυμαστικά, δεν προσπαθείτε να εξετάσετε αντικειμενικά την ηθικότητα της κλοπής, εκφράζετε απλώς την ηθική σας αποδοκιμασία απέναντί της. Το συναίσθημά σας είναι που εκφράζει ό,τι νιώθετε για τη συγκεκριμένη πράξη, ενώ δεν μπορείτε στην ίδια την πράξη να ανακαλύψετε αμαρτία ή ανηθικότητα. Το ίδιο συμβαίνει και με όλες τις άλλες πράξεις τις οποίες εξετάζει η ηθική. Αντικειμενικά ηθικά γεγονότα δεν υπάρχουν, λένε οι υποκειμενιστές. Επομένως, σε διλημματικές ηθικές περιπτώσεις, δεν μπορούμε να καταλήξουμε ποιο στρατόπεδο έχει δίκιο. Όλα τα επιχειρήματα που διατυπώνονται είναι στην πραγματικότητα ένας εκλεπτυσμένος τρόπος για να εκφραστεί η επιδοκιμασία ή η αποδοκιμασία μας. Εμείς νομίζουμε ότι επιχειρηματολογούμε, ενώ το μόνο που κάνουμε είναι να αναφωνούμε είτε «κάτω!» (“boo”) είτε «ζήτω!» (“hurrah”). Γι’ αυτό, αυτή η ηθική θεωρία ονομάζεται “boo-hurrah theory” («κάτω-ζήτω θεωρία»).

Ο Σκωτσέζος εμπειριστής φιλόσοφος David Hume και η άποψή του ότι η «συμπάθεια» (δηλαδή, η ικανότητα να μοιραζόμαστε με τους άλλους τα συναισθήματα της ευτυχίας ή της δυστυχίας), και όχι η λογική, προσφέρει το κίνητρο για τις ηθικές μας πράξεις, είναι η βάση του υποκειμενισμού στην ηθική. Στο πρώτο μισό του 20^ού αιώνα, ο Άγγλος Sir Alfred Jules “Freddie” Ayer, φιλόσοφος και πράκτορας της MI6, επανέρχεται και επεκτείνει αυτήν την αντίληψη στο έργο του Language, Truth and Logic (Γλώσσα, αλήθεια και λογική) και έτσι γίνεται ο εισηγητής του συγκινησιασμού στην ηθική.

Η θεωρία του υποκειμενισμού ή συγκινησιασμού πέφτει, όμως, στην ίδια παγίδα που έστησε για τις άλλες θεωρίες. Πώς είναι βέβαιο ότι είναι εξ ορισμού αληθής; Ποια εμπειρική παρατήρηση θα μπορούσε να την επαληθεύσει ή ανασκευάσει; 

 

Πηγή για την εικόνα:

Φωτογραφία από <a href="https://pixabay.com/el/users/clker-free-vector-images-3736/?utm_source=link-attribution&amp;utm_medium=referral&amp;utm_campaign=image&amp;utm_content=310474">Clker-Free-Vector-Images</a> από το <a href="https://pixabay.com/el/?utm_source=link-attribution&amp;utm_medium=referral&amp;utm_campaign=image&amp;utm_content=310474">Pixabay</a>

Μια δυστοπία: Hieronymus Bosch

 

Πολλές ερμηνείες έχουν προταθεί για τον παράξενο κόσμο του Hieronymus Bosch, του Ολλανδού ζωγράφου της πρώιμης Αναγέννησης. Στους πίνακες του συνωστίζονται διάβολοι, τέρατα, οπτασίες, εκτρώματα, τρελοί, σακατεμένοι, ψυχικά διαταραγμένοι, γελωτοποιοί, λάγνοι, φιλάργυροι, δολοφόνοι, μελλοθάνατοι, κολασμένοι.

Ήθελε να σοκάρει και να σκανδαλίσει, λένε κάποιοι. Ήθελε να διασκεδάσει τους θεατές του, λένε ορισμένοι άλλοι. Αποτυπώνει απόκρυφες τελετές του Μεσαίωνα, υποστηρίζουν κάποιοι τρίτοι. Αποδίδει ζωγραφικά τα λογοπαίγνια και τις μεταφορές της εποχής του, ισχυρίζονται μερικοί άλλοι. Ζωγραφίζει τα σεξουαλικά όργια στα οποία επιδίδονταν τα μέλη της Αδελφότητας του Ελεύθερου Πνεύματος, όπου και ανήκε, είναι η άποψη του Wilhelm Fraenger.

Δεν ξέρω τι από όλα αυτά μπορεί να ερμηνεύσει αυτήν την ξεχωριστή τέχνη. Ξέρω μόνον πως ό,τι βλέπει κανείς στα έργα του θυμίζει πολύ κάποια εφιαλτικά μας όνειρα, κάποιους βαθύτατους φόβους μας, την τωρινή αδιάκριτη σεξουαλικότητά μας, κάποιες μελλοντικές δυστοπίες, τις αμαρτίες μας, τα απροσμέτρητα βάθη του υποσυνειδήτου μας.

Ο κήπος των απολαύσεων (1495-1505)
Μαδρίτη, Museo del Prado

Κάρο με άχυρο (1512-1515)
Μαδρίτη, Museo del Prado

Ο πειρασμός του Αγίου Αντωνίου 
Λισαβόνα, National Museum of Arts

Η τελική κρίση (1482-1516)
Βιέννη, Academy of Fine Arts

Πηγές για τις εικόνες:

https://en.wikipedia.org/wiki/Hieronymus_Bosch#/media/File:The_Garden_of_Earthly_Delights_by_Bosch_High_Resolution.jpg

https://es.wikipedia.org/wiki/El_Bosco#/media/Archivo:Jheronimus_Bosch_-_De_hooiwagen_(c.1516,_Prado).jpg

https://es.wikipedia.org/wiki/El_Bosco#/media/Archivo:Temptation_of_Saint_Anthony.jpg

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Last_judgement_Bosch.jpg

Τα διλήμματα του Robert E. Lee

 

Ο Robert E. Lee ήταν αρχιστράτηγος του συνομοσπονδιακού στρατού (Confederate States Army), ο οποίος συγκροτήθηκε από τους Νότιους προκειμένου να αντιμετωπίσουν, στη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφύλιου Πόλεμου, τον ορμητικά επερχόμενο στρατό των Yankees με επικεφαλής τον William Sherman.

Συνοπτικά, τα γεγονότα είναι τα εξής: λίγο πριν από την εκλογή του Προέδρου Abraham Lincoln, οι νότιες πολιτείες, εύρωστες οικονομικά με τις μεγάλες φυτείες βαμβακιού και τους πολλούς μαύρους δούλους, απαίτησαν την απόσχισή τους από την Ένωση. Ο Βορράς, πυκνοκατοικημένος και βιομηχανικός, ανταπάντησε με πόλεμο. Φυσικά, οι λόγοι της σύγκρουσης δεν ήσαν μόνον οικονομικοί. Ήσαν και πολιτικοί και σχετίζονταν με τον βαθμό εξάρτησης των πολιτειών από την κεντρική εξουσία, με το μέγεθος και την έκταση της δύναμής της, δεδομένου ότι αυτή διαχειριζόταν τη φορολογία.

Την περίοδο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, ο Lincoln ζήτησε από τον Lee, ο οποίος ήταν τότε αξιωματικός του στρατού της Ένωσης και πολέμιος της δουλείας, να ηγηθεί των δυνάμεων της Ένωσης. Ο Lee αρνήθηκε, θεωρώντας ότι, παρά την πίστη του στην Ένωση και παρά τις πεποιθήσεις του περί δουλείας, ήταν υποχρεωμένος να υπηρετήσει την πολιτεία της Virginia και να μην «υψώσει το χέρι του ενάντια στους συγγενείς, στα παιδιά και στο σπίτι του». Δεν σταμάτησε όμως εκεί. Όπως έγραψα στην αρχή, ηγήθηκε κιόλας του στρατού των Νοτίων και πολέμησε γενναιότατα για μια υπόθεση που δεν την πίστευε. Πολέμησε, μεταξύ των άλλων, και για τη διατήρηση της δουλείας, την οποία υποστήριζε ο Νότος, όχι όμως και ο ίδιος.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν σε ηθικό επίπεδο είναι πολλά. Πρέπει να θαυμάζουμε ή όχι τον Lee για την πίστη του στη Virginia; Έχει άραγε η πίστη στην κοινότητα ηθική βαρύτητα; Μήπως πρέπει (ή δεν πρέπει) να τον κατηγορήσουμε, καθώς πολέμησε για μια άδικη υπόθεση όπως είναι η δουλεία;

Τα ερωτηματικά δεν θα πάψουν να μας βασανίζουν. Ούτε θα πάψουν να συζητούνται.

Το συμπέρασμα, πάντως, που εξάγεται από την περίπτωση Lee είναι ότι καθένας μας στη ζωή του αντιμετωπίζει συγκρουόμενα βάρη και ανταγωνιστικές απαιτήσεις. Υποχρεώνεται, λοιπόν, να επιλέξει. Μάλλον όχι με γενικούς, αφηρημένους κανόνες, αλλά με αρχές που σχετίζονται με τη συγκρότηση του χαρακτήρα του. Ενδεχομένως αυτές οι διλημματικές συνθήκες είναι αυτές που χτίζουν τον χαρακτήρα του.

Ο Lee, παρά τις προσπάθειες και τη γενναιότητά του, ηττήθηκε από τον ιδιοφυή στρατηγό των Βορείων William Sherman. Ο Lee υπέγραψε την παράδοση των Νοτίων στις 26 Απριλίου 1865.   

 

Πηγή για την εικόνα:  

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:American_Civil_War_Montage_2.jpg

Ζωγραφίζοντας άλογα

 

Ο Σέξτος Εμπειρικός, στο έργο του Πυρρώνειες Αποτυπώσεις (Ι 135-136,  25-28), για να αισθητοποιήσει τη σκεπτική αταραξία, χρησιμοποιεί ως παράδειγμα μια εμπειρία του Απελλή, του σπουδαίου ζωγράφου των ελληνιστικών χρόνων. Ο Απελλής, λοιπόν, καθώς ζωγράφιζε ένα άλογο και επειδή δεν κατάφερνε να αποδώσει τον αφρό στο στόμα του, εγκατέλειψε την προσπάθεια πετώντας πάνω στον μισοτελειωμένο πίνακα το σφουγγάρι με το οποίο σκούπιζε τις μπογιές από το πινέλο του.

Και … ω του θαύματος! Το σημάδι που άφησε το σφουγγάρι σχημάτισε τυχαία τον αφρό στο στόμα του αλόγου!

Διαβάζοντας αυτήν την ιστορία, σκέφτηκα την αγωνία των ζωγράφων να αποδώσουν το θέμα τους με τρόπο «αληθινό». Και θυμήθηκα μερικούς διάσημους πίνακες με άλογα. Διαλέγω δύο από αυτούς:

Ο πρώτος, με τίτλο A Lion Attacking a Horse (Λιοντάρι που επιτίθεται σε άλογο), είναι του George Stubbs, ενός καλλιτέχνη που ζωγράφιζε κατεξοχήν ζώα, και μάλιστα άλογα. Το έργο φιλοτεχνήθηκε το 1765 και σήμερα βρίσκεται στην Αυστραλία, στη National Gallery of Victoria.

Ο δεύτερος είναι ένας πίνακας του Eugène Delacroix, που ζωγραφίστηκε μεταξύ 1825 και 1829 και σήμερα βρίσκεται στη Βουδαπέστη, στο Museum of Fine Arts. Ο τίτλος του είναι: Cheval effrayé par l’orage (Άλογο φοβισμένο από την καταιγίδα).

Θα ήθελα τόσο πολύ να ήξερα τη γνώμη του Απελλή γι’ αυτούς τους πίνακες!

 

Πηγές για τις εικόνες:

https://en.wikipedia.org/wiki/George_Stubbs#/media/File:George_Stubbs_005.jpg

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Eugene_Delacroix_-_Horse_Frightened_by_Lightning_-_Google_Art_Project.jpg

Είναι δίκαιη η ζωή;

 

Είναι δίκαιη η ζωή; Σε αυτό το ερώτημα ο σπουδαίος Αμερικανός οικονομολόγος Milton Friedman απαντά «όχι», προσθέτοντας ότι, αντί να γκρινιάζουμε για την αδικία, είναι σκόπιμο να παραδεχτούμε ότι επωφελούμαστε από αυτήν. Επιχειρηματολογεί, μάλιστα, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του Cassius Clay, γνωστότερου με το όνομα Muhammad Ali. Ο Friedman, φλογερός θαυμαστής του laissez-faire και απολύτως επικριτικός στις εξισωτικές ιδέες, παραδέχεται, ωστόσο, ότι δεν είναι δίκαιο έναντι όλων των υπόλοιπων το ότι ο Muhammad Ali γεννήθηκε με την ικανότητα εκείνη που του επέτρεψε να γίνει μεγάλος πυγμάχος. Επιπλέον, ο Cassius Clay κέρδιζε σε μια νύχτα εκατομμύρια δολάρια, πολλά περισσότερα από όσα μπορεί να κερδίσει για τον ίδιο χρόνο εργασίας ένας λιμενεργάτης. Θα το λέγαμε αυτό δίκαιο; Αν η πρώτη απάντηση που σας έρχεται στο μυαλό είναι «όχι», ίσως θα συμφωνούσα μαζί σας, μόνο που πρέπει να σκεφτείτε και κάτι ακόμα: θα θεωρούσατε δίκαιο αν, στο όνομα ενός αφηρημένου ιδεώδους δικαιοσύνης, απαγορεύαμε στον Cassius Clay να αγωνίζεται και να κερδίζει εκατομμύρια δολάρια, στερώντας όμως έτσι από τους ανθρώπους την απόλαυση να τον παρακολουθούν;

Μήπως, λοιπόν, εάν εξαλείφαμε αυτό που στην αρχή θεωρήσαμε ως αδικία (το ξεχωριστό χάρισμα του Cassius Clay που του εξασφάλιζε κέρδος εκατομμυρίων), διαπράτταμε μια άλλη αδικία απέναντι τους οπαδούς του; Μα, θα μου πείτε, θα μπορούσαμε να υποχρεώσουμε τον Cassius Clay να αγωνίζεται με αμοιβή ίση προς εκείνη του λιμενεργάτη, διασώζοντας έτσι και την απόλαυση των ανθρώπων. Ποιος, όμως, θα υποστήριζε στα σοβαρά ότι η αγωνιστική δεινότητα του Cassius Clay θα ήταν ίδια αν οι απολαβές του ήσαν τόσο πενιχρές;

Εν τέλει, δεν είναι η οικονομία της ελεύθερης αγοράς που καθορίζει την αξία των αγαθών; Μπορείτε να επεκτείνετε το παράδειγμα και σε άλλες κατηγορίες ταλαντούχων ανθρώπων: τραγουδιστών, ηθοποιών κ.λπ.. Μπορείτε να το επεκτείνετε και σε διάφορες κατηγορίες, κατά γενική ομολογία «άχρηστων», αγαθών. Πιστεύετε πως είναι άδικο να αγοράζονται, παρόλο που καλύπτουν τις, έστω και «φανταστικές» ανάγκες των ανθρώπων; Μήπως θα έπρεπε να υπάρχουν συστάσεις ή επιβολή (από μια αδιευκρίνιστη κρατική ή ιδιωτική αυθεντία) για το τι αξίζει να αγοράζουμε; Δεν σας περνάει από το μυαλό ότι κάτι τέτοιο, όπου έχει συμβεί, συνδέεται με αυταρχικότητα και ολοκληρωτισμό;

Πάντως, ο  Milton Friedman, στο βιβλίο του με τίτλο Free to Choose (Ελεύθεροι να διαλέγουμε), το οποίο έγραψε μαζί με τη σύζυγό του, υπερασπίζεται με πάθος την ελεύθερη αγορά. Το βιβλίο του κυκλοφόρησε στην Αμερική το 1980, όταν υποψήφιος για την προεδρία ήταν ο Ronald Reagan. Έτσι κι αλλιώς, ο Milton Friedman εκτιμούσε ιδιαιτέρως την οικονομική πολιτική του προεδρικού υποψήφιου και μετέπειτα Προέδρου.

 

Πηγή για την εικόνα:

https://en.wikipedia.org/wiki/Muhammad_Ali#/media/File:Zbigniew_Pietrzykowski_and_Muhammad_Ali_1960.jpg

Γιατί λατρεύουμε τον Richard Castle;

 

Ο Richard “Rick” Castle είναι ο ήρωας της σειράς Castle του ABC, τον οποίο υποδύεται ο Nathan Fillion. Είναι όμορφος, έξυπνος και πάμπλουτος. Η μητέρα του, η Martha Rogers, είναι ηθοποιός, όχι ιδιαιτέρως επιτυχημένη, όμως πάντοτε λαμπερή και φιλόδοξη. Η κόρη του, η Alexis, αντίθετα με τον μπαμπά της, είναι η πιο λογική και φρόνιμη έφηβη που μπορούμε να φανταστούμε.

Ο Castle, συγγραφέας πολλών επιτυχημένων αστυνομικών βιβλίων, αποφασίζει να μελετήσει από κοντά τον τρόπο με τον οποίο ερευνούν το έγκλημα οι detectives του Αστυνομικού Τμήματος της Νέας Υόρκης. Χάρη στις διασυνδέσεις του με τον Δήμαρχο, γίνεται δεκτός εκεί ως σύμβουλος και αρχίζει να συνεργάζεται με την πανέμορφη, δυναμική και ταλαντούχα detective ανθρωποκτονιών Katherine “Kate” Beckett, την οποία υποδύεται η ηθοποιός Stana Katic. Μαζί τους δουλεύουν οι detectives Javier “Javi” Esposito και Kevin Ryan.

Η ομάδα είναι αχτύπητη. Η επιμονή και η ακεραιότητα της Beckett σε συνδυασμό με τη φαντασία και την οξυδέρκεια του Castle φέρνουν στο φως προθέσεις, κίνητρα και πράξεις. Με μέθοδο αλλά και με πολύ χιούμορ, με σοβαρότητα αλλά και με μπόλικη ανεμελιά, οι υποθέσεις λύνονται και οι ένοχοι συλλαμβάνονται. Οι Νεοϋορκέζοι μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι. Όσο για τους δυο συνεργάτες, παρότι προσπαθούν να το κρύψουν (κυρίως από τους εαυτούς τους), εντέλει παραδέχονται ότι, παρά τις διαφορές τους, είναι βαθιά και ειλικρινά ερωτευμένοι.

Την αγαπάμε την Beckett, αλλά τον Castle τον λατρεύουμε.

Όλοι φοβόμαστε την ελευθερία μας. Ό,τι δεν συμμορφώνεται με τις κοινωνικές συμβάσεις πέφτει θύμα του μηχανισμού που ο Sigmund Freaud ονόμασε απώθηση. Ο Herbert Marcuse προχώρησε ακόμα περισσότερο, θεωρώντας ότι η τάση να καταπιέζουμε την έφεσή μας γίνεται μεγαλύτερη από όσο χρειάζεται αν θέλουμε να προστατέψουμε τη σταθερότητα του πολιτισμού μας. Ο Marcuse μιλάει για πλεονασματική απώθηση. Η συμπεριφορά μας κανονικοποιείται. Αρχίζουμε όλοι να μοιάζουμε επικίνδυνα. Μεθοδικοί, συνεπείς, πειθήνιοι και προβλέψιμοι. Οι κανόνες πάνω απ’ όλα. Και η πιο σημαντική αρετή μας γίνεται η υποταγή. Για να εισπράξουμε την επιδοκιμασία –αμφίβολης αξίας μεν, επιθυμητή δε.

Και τότε, ανάμεσά μας ξεπετάγεται μια άλλη πάστα ανθρώπου: ελεύθερου, που περιφρονεί τις δεσμεύσεις, μισεί τα όρια, καταπατάει τους κανόνες και γελοιοποιεί τις συμβάσεις. Είναι γεμάτος από τη χαρά της ζωής. Είναι ευχάριστος, αστείος, χαριτωμένος, παιχνιδιάρης. Του αρέσει ο εαυτός του, λατρεύει να περνάει καλά, λατρεύει να κάνει τους άλλους να περνάνε καλά. Η λογική δεν τον περιορίζει, το ένστικτο τον καθοδηγεί, η φαντασία του καλπάζει. Το πιθανό –αλλά και το απίθανο- θεωρείται απ’ αυτόν δυνατό. Ο κόσμος του είναι πολύχρωμος και χαμογελαστός. Η σκέψη του είναι ανατρεπτική. Η συμπεριφορά του είναι υπονομευτική.

Έτσι είναι κι ο λατρεμένος μας Richard Castle.

Είμαστε έτοιμοι να τον κατηγορήσουμε για ανωριμότητα, να του φορτώσουμε το σύνδρομο του peter pan (του αγοριού που αρνείται να μεγαλώσει). Μπορεί ακόμα να μας περάσει η ιδέα να τον στείλουμε σε ψυχολόγο. Δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του, ξεχνάει να είναι σοβαρός, φλερτάρει αδιάκοπα, περνάει καλά ακόμα και όταν βρίσκεται μπροστά από ένα πτώμα, ξεφουρνίζει τις πιο απίθανες ιδέες αναζητώντας τους ενόχους, παίζει με φωτόσπαθα, τρώει τεράστιες ποσότητες παγωτού κι ένα σωρό άλλα. Ε, μα, δεν πρέπει να διορθωθεί; Να κοπεί και να ραφτεί στα μέτρα της κοινωνίας μας; Να γίνει σαν κι εμάς;   

Κι όμως. Αυτός ο … ανώριμος γίνεται η σκιά της Beckett και ασπίδα προστασίας της. Αφοσιώνεται στους φίλους και στους συνεργάτες του. Συμπαραστέκεται στη μητέρα και στην κόρη του. Κι όλα τα κάνει με τρόπο ανάλαφρο, με ευγένεια και με χαμόγελο, αλλά και με κάποιον επιτηδευμένο φανφαρονισμό που ξεπλένει κάθε υποχρέωση των άλλων απέναντί του. Μοιάζει σαν όλα να περιστρέφονται γύρω από αυτόν, κι όμως, ανεπαίσθητα, είναι αυτός που μπαίνει σε τροχιά γύρω από τους άλλους. Αυτός ο ακαταμάχητα γοητευτικός αιώνιος έφηβος!

 

Πηγή για την εικόνα:

http://www.sneakpeek.ca/2013/04/castle-squab-and-quail-april-29-2013.html

Μπροστά στο θαυμαστό

 

Γύρω στο 1475 ο διάσημος ζωγράφος Andrea del Verocchio ανέλαβε μια σοβαρή παραγγελία. Του ζητήθηκε να ετοιμάσει ένα έργο για την εκκλησία της μονής S. Salvi στη Φλωρεντία. Το θέμα του έργου, που σήμερα βρίσκεται στη Galleria degli Uffizi, ήταν η βάπτιση του Χριστού. Απεικονίζεται ο Χριστός γυμνός, στην πετρώδη όχθη του Ιορδάνη, να δέχεται το χρίσμα από τον Ιωάννη. Το Άγιο Πνεύμα στέκεται πάνω από το κεφάλι του με τεντωμένα τα φτερά κι ακόμα πιο ψηλά είναι ζωγραφισμένα τα χέρια του Θεού.

Στην αριστερή άκρη του πίνακα γονατίζουν δύο άγγελοι. Ο έμπειρος Verocchio ανέθεσε σε κάποιον μαθητή του να ζωγραφίσει τον έναν από τους δύο, εκείνον που κρατά τα ρούχα του Ιησού. Αυτός ο άγγελος, με τη γλυκιά σκίαση στο πρόσωπο, το γαλάζιο ένδυμα και τις ξανθές μπούκλες, είναι ζωγραφισμένος από το χέρι του 23χρονου Leonardo da Vinci. Η απλότητα και η χάρη του είναι θαυμαστές. Από το ίδιο χέρι είναι ζωγραφισμένη και η πλατιά κοιλάδα στο φόντο του πίνακα, η οποία είναι τόσο αλλιώτικη από τους τραχείς τετράγωνους βράχους στο μπροστινό μέρος το πίνακα. Ένα ποτάμι στη μέση της χύνει τα γάργαρα νερά του, το φως που διαχέεται είναι ζεστό και ο γαλανός ουρανός ξανοίγει καταλήγοντας σε ένα θαμπό λευκό.

Ο Giorgio Vasari αφηγείται ότι ο Verocchio σταμάτησε να ζωγραφίζει όταν αντίκρισε τη δουλειά του Leonardo στη Βάφτιση και αντιλήφθηκε το εκρηκτικό ταλέντο του!

 

Πηγή για την εικόνα:

https://en.wikipedia.org/wiki/The_Baptism_of_Christ_(Verrocchio_and_Leonardo)