Τα διλήμματα του Robert E. Lee

 

Ο Robert E. Lee ήταν αρχιστράτηγος του συνομοσπονδιακού στρατού (Confederate States Army), ο οποίος συγκροτήθηκε από τους Νότιους προκειμένου να αντιμετωπίσουν, στη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφύλιου Πόλεμου, τον ορμητικά επερχόμενο στρατό των Yankees με επικεφαλής τον William Sherman.

Συνοπτικά, τα γεγονότα είναι τα εξής: λίγο πριν από την εκλογή του Προέδρου Abraham Lincoln, οι νότιες πολιτείες, εύρωστες οικονομικά με τις μεγάλες φυτείες βαμβακιού και τους πολλούς μαύρους δούλους, απαίτησαν την απόσχισή τους από την Ένωση. Ο Βορράς, πυκνοκατοικημένος και βιομηχανικός, ανταπάντησε με πόλεμο. Φυσικά, οι λόγοι της σύγκρουσης δεν ήσαν μόνον οικονομικοί. Ήσαν και πολιτικοί και σχετίζονταν με τον βαθμό εξάρτησης των πολιτειών από την κεντρική εξουσία, με το μέγεθος και την έκταση της δύναμής της, δεδομένου ότι αυτή διαχειριζόταν τη φορολογία.

Την περίοδο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, ο Lincoln ζήτησε από τον Lee, ο οποίος ήταν τότε αξιωματικός του στρατού της Ένωσης και πολέμιος της δουλείας, να ηγηθεί των δυνάμεων της Ένωσης. Ο Lee αρνήθηκε, θεωρώντας ότι, παρά την πίστη του στην Ένωση και παρά τις πεποιθήσεις του περί δουλείας, ήταν υποχρεωμένος να υπηρετήσει την πολιτεία της Virginia και να μην «υψώσει το χέρι του ενάντια στους συγγενείς, στα παιδιά και στο σπίτι του». Δεν σταμάτησε όμως εκεί. Όπως έγραψα στην αρχή, ηγήθηκε κιόλας του στρατού των Νοτίων και πολέμησε γενναιότατα για μια υπόθεση που δεν την πίστευε. Πολέμησε, μεταξύ των άλλων, και για τη διατήρηση της δουλείας, την οποία υποστήριζε ο Νότος, όχι όμως και ο ίδιος.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν σε ηθικό επίπεδο είναι πολλά. Πρέπει να θαυμάζουμε ή όχι τον Lee για την πίστη του στη Virginia; Έχει άραγε η πίστη στην κοινότητα ηθική βαρύτητα; Μήπως πρέπει (ή δεν πρέπει) να τον κατηγορήσουμε, καθώς πολέμησε για μια άδικη υπόθεση όπως είναι η δουλεία;

Τα ερωτηματικά δεν θα πάψουν να μας βασανίζουν. Ούτε θα πάψουν να συζητούνται.

Το συμπέρασμα, πάντως, που εξάγεται από την περίπτωση Lee είναι ότι καθένας μας στη ζωή του αντιμετωπίζει συγκρουόμενα βάρη και ανταγωνιστικές απαιτήσεις. Υποχρεώνεται, λοιπόν, να επιλέξει. Μάλλον όχι με γενικούς, αφηρημένους κανόνες, αλλά με αρχές που σχετίζονται με τη συγκρότηση του χαρακτήρα του. Ενδεχομένως αυτές οι διλημματικές συνθήκες είναι αυτές που χτίζουν τον χαρακτήρα του.

Ο Lee, παρά τις προσπάθειες και τη γενναιότητά του, ηττήθηκε από τον ιδιοφυή στρατηγό των Βορείων William Sherman. Ο Lee υπέγραψε την παράδοση των Νοτίων στις 26 Απριλίου 1865.   

 

Πηγή για την εικόνα:  

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:American_Civil_War_Montage_2.jpg