Για την ουτοπία

Πότε, με ποια υλικά και γιατί η ουτοπία;

Ας ξεκινήσουμε ανάποδα: γιατί η ουτοπία; Η ουτοπία είναι ένα από τα μέσα που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για να απαλλαγεί από τη δυσάρεστη πραγματικότητα που τον περιβάλλει και του επιβάλλεται. Ένα μέσο που δεν είναι ούτε ακραίο ούτε επικίνδυνο, όπως είναι τα υπόλοιπα διαθέσιμα, δηλαδή η τρέλα και η αυτοκτονία. Η ουτοπία αποτελεί, αν τολμήσουμε να την ερμηνεύσουμε με όρους ψυχαναλυτικούς, μια μορφή απώθησης και, άρα, κατασκευάζεται με τους ίδιους πάνω-κάτω όρους με τους οποίους κατασκευάζεται και η αυταπάτη όπως την περιγράφει ο Clément Rosset. Ο χρόνος προσδιορίζει τις προσφορότερες συνθήκες που γεννούν την ανάγκη διαφυγής από μια πραγματικότητα στην οποία αρνούμαστε να παραχωρήσουμε χωρίς επιφυλάξεις τη δυναστική προτεραιότητα. Όμως, τα υλικά από τα οποία δημιουργείται είναι πάντοτε ίδια. Ένας φανταστικός τόπος, μια κοινωνία πολύ καλή για να είναι αληθινή: αυτό είναι η ουτοπία.

Hieronymus Bosch, 

The Garden of Earthly Delights (1480-1505)

Μαδρίτη, Museo National del Prado

Η λέξη –ελληνική (ου-τόπος)- γεννήθηκε το 1516 και είναι ο τίτλος ενός βιβλίου γραμμένου από τον Άγγλο φιλόσοφο Thomas More. Όμως οι ουτοπίες υπήρχαν avant la lettre: ήδη από την Αρχαία Ελλάδα. Και συνέχισαν να υπάρχουν σε όλους τους αιώνες, άλλοτε μόνες τους και άλλοτε μαζί με τις αντίθετές τους δυσ-τοπίες.

Κάποιες από τις επόμενες αναρτήσεις θα είναι αφιερωμένες σ’ αυτές. Αφού το ίδιο το πράγμα δεν είναι ποτέ δυνατόν να υπάρξει χωρίς να ακυρώσει την ταυτότητά του, θα χτίσουμε έναν λόγο γι’ αυτό. Η ανυπαρξία της ουτοπίας θα εξισορροπηθεί από την ύπαρξη μιας μετα-ουτοπίας, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η πίστη ότι μπορούμε τουλάχιστον να την οικοδομήσουμε με λέξεις.

Πηγή για την εικόνα:

https://en.wikipedia.org/wiki/Utopia#/media/File:Hieronymus_Bosch_-_The_Garden_of_Earthly_Delights_-_The_Earthly_Paradise_(Garden_of_Eden).jpg