Edmund Burke VS Richard Price

Τον Ιανουάριο του 1790 ο Edmund Burke διαβάζει τον λόγο με τίτλο “Sermon on the Love of Our Country” που εκφώνησε στη Revolution Society τον Νοέμβριο του προηγούμενου έτους ο ιερέας Richard Price για την 101^η επέτειο της Ένδοξης Επανάστασης. Στον λόγο του ο πολιτικά ριζοσπάστης και ηθικά ορθολογιστής Price διατυπώνει μια σκέψη αδιανόητη για τον «πατέρα του συντηρητισμού»: υποστηρίζει ότι κάθε Άγγλος θα μπορούσε να θεωρεί τον εαυτό του πολίτη του κόσμου και όχι μέλος μιας συγκεκριμένης κοινότητας και ισχυρίζεται ότι αυτές οι κοσμοπολίτικες απόψεις, που κυριάρχησαν στη Γαλλική Επανάσταση, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και στην Αγγλία. Ο Burke, με τον φόβο ότι οι απόψεις του Price ξυπνούν το φάντασμα του 1645 (το φάντασμα του εμφυλίου πολέμου) απαντά ότι αυτή η στιγμή σηματοδοτεί την απαρχή ύπαρξης δύο διαφορετικών αντιλήψεων για την εθνική ταυτότητα. Η ιδέα για τις Reflections on the Revolution in France (Στοχασμοί για τη γαλλική επανάσταση) έχει γεννηθεί.

Στις 13 Φεβρουαρίου 1790 ο Burke αναγγέλλει με δημοσίευση στον τύπο ότι πρόκειται να εκδώσει ένα φυλλάδιο με αυτόν τον τίτλο. Ο επόμενος χρόνος περνάει με συγγραφή και διαρκείς βελτιώσεις και τροποποιήσεις στο αρχικό κείμενο. Το φυλλάδιο εκδίδεται τελικά στη 1 Νοεμβρίου 1790 και αμέσως γίνεται best-seller πουλώντας 17.500 αντίγραφα παρά την τσουχτερή τιμή του (κοστίζει 5 σελίνια).

Ο Burke πρώτα-πρώτα υποστηρίζει ότι η Ένδοξη Επανάσταση δεν ήταν επανάσταση, δεν ήταν δηλαδή αναθεωρητική διαδικασία. Ποια είναι τα επιχειρήματά του; Το κράτος, το σύνταγμα και οι θεμελιώδεις νόμοι –ισχυρίζεται ο Burke- δεν καταλύθηκαν από την Ένδοξη Επανάσταση, η οποία ήταν ένδοξη ακριβώς επειδή εξασφάλισε στην Αγγλία τη συνέχεια. Όπως, άλλωστε, εξήγησα σε προηγούμενη ανάρτηση, ο βασιλιάς James τυπικά δεν εκθρονίστηκε από τους πρωτεργάτες της επανάστασης, αλλά, πετώντας τη μεγάλη σφραγίδα και καταφεύγοντας στη Γαλλία, θεωρήθηκε φυγάς, κηρύχθηκε έκπτωτος και ο θρόνος παρέμεινε κενός. Ο Burke δεν υποστηρίζει την ακινησία, ξέρει ότι η κοινωνία και η πολιτική ζωή εξελίσσονται, όμως αυτή η εξέλιξη δεν σημαίνει ασυνέχεια: υπάρχουν το έθιμο και η συνήθεια, απόρροια της ιστορικής πορείας ενός έθνους και αποτέλεσμα συσσωρευμένης εμπειρίας και πολιτικής γνώσης, που κάνουν τους θεσμούς να μοιάζουν φυσικούς.

Να επιλέγουμε οι ίδιοι αυτούς που μας κυβερνούν,

Να τους καθαιρούμε για κακοδιοίκηση,

Να θεσπίζουμε τη δική μας μορφή κυβέρνησης.

Αυτοί είναι οι τρεις άξονες του Price (του «εθνικού θεολόγου» όπως τον ονομάζει ο Burke) στους οποίους εναντιώνεται ο Burke, θεωρώντας ότι, ως προς τον πρώτο άξονα, ο Άγγλος βασιλιάς αντλεί τη νομιμοποίησή του από έναν σταθερό κανόνα διαδοχής. Συγκεκριμένα, η άνοδος στον θρόνο του William of Orange ήταν μια παρέκκλιση από την αυστηρή σειρά της κανονικής κληρονομικής διαδοχής (αν και επρόκειτο για παρακλάδι προερχόμενο από την ίδια ρίζα), όμως ο Burke θεωρεί ότι η μετατροπή μιας ιδιαίτερης περίπτωσης σε νόμο αντίκειται σε κάθε γνήσια αρχή της νομικής επιστήμης. Όπως τονίζει ο Burke, το γεγονός ότι κατά την περίοδο της Ένδοξης Επανάστασης δεν χρησιμοποιήθηκε η λαϊκή επιλογή ως νομιμοποιητικό κριτήριο διακυβέρνησης αποδεικνύει ότι το αγγλικό έθνος θεωρούσε πως κάτι τέτοιο δεν έπρεπε να γίνει ποτέ (και με αυτό το επιχείρημα καταρρίπτεται και ο τρίτος άξονας του Price). Ως προς τον δεύτερο άξονα, και πάλι το ζητούμενο είναι από ένα προσωρινό γεγονός και από μια ασαφή και αόριστη κατηγορία να μην προκύψει ένας πάγιος κανόνας και, επιπλέον, να μην προκύψει ένας κύκλος βίας. Διότι αυτό που ενδιαφέρει τον Burke είναι ένα ενδεχόμενο πρόβλημα να μην αποτελέσει κοιτίδα μελλοντικών επαναστάσεων.

«Ο λαός της Αγγλίας δεν θα πιθηκίσει μόδες τις οποίες δεν έχει ποτέ δοκιμάσει και δεν θα επιστρέψει σε μεθόδους τις οποίες έχει δοκιμάσει και έχουν αποδειχθεί επιζήμιες», λέει ο Burke ξορκίζοντας το ενδεχόμενο μιας επανάστασης σαν τη γαλλική στην Αγγλία και απαντώντας με αυτόν τον σκληρό τρόπο στους Άγγλους υποστηρικτές της.

Πηγή για την εικόνα:

https://www.theamericanconservative.com/articles/edmund-burkes-idea-of-party/