Η γλώσσα ως "εργαλείο μαγείας": πολιτική

Η λέξη πολιτική προέρχεται από τη λέξη πόλις. Θα περιέγραφα την αρχαία ελληνική πόλιν όχι ως μια εδαφική έκταση, ούτε ως μια αστική (ville) εν αντιθέσει προς μια μη αστική περιοχή. Ούτε βέβαια ως μια ορισμένη κρατική έκφραση (city-state). Αλλά θα ονόμαζα πόλιν την ιδιαίτερη εκείνη οργάνωση της ανθρώπινης συμβίωσης που εμφανίζεται στον ελλαδικό χώρο και η οποία υπερβαίνει την ανθρώπινη πολλαπλότητα και ανομοιότητα, δομημένη ως μια ανοιχτή δημόσια σφαίρα και θεμελιωμένη στην προϋπόθεση της μετοχής. Είναι η αρχή της αυτορρύθμισης, η υποχρέωση του πολίτη να παίρνει περιοδικά τη θέση του εκκλησιαστή και του δικαστή. Η οργάνωση της συμβίωσης σε πόλιν προσφέρει επομένως στον άνθρωπο ελευθερία από κάθε υπέρ- ή έξω- κοινωνικό περιορισμό. Η ζωή δεν καθορίζεται από καμιά φυσική, ιστορική ή νομοτελειακή αναγκαιότητα, αλλά εξασφαλίζει στον άνθρωπο δυνατότητες, τις οποίες μπορεί ακόμα και να τις υπερβεί. Ο άνθρωπος έχει το προνόμιο και ταυτόχρονα τη δέσμευση  να επιδιώκει την ολοκλήρωσή του μέσα στην πολιτική διαδικασία και έτσι η πολιτική μετοχή γίνεται παρακολούθημα της ανθρώπινης ουσίας. Ο Αριστοτέλης άλλωστε στα Πολιτικά υποστηρίζει το φύσει πολιτικόν του ανθρώπου. Με αυτή την αφετηρία, θα λέγαμε ότι ο ΄Ελληνας οργανώνει τη συμβίωση σε πόλιν κατά τέτοιον τρόπο ώστε το πρωταρχικό παύει να είναι η καταστατική θεσμοποίηση των αρχών και του πολιτεύματος, αλλά η ανθρώπινη φύση.

Ο Περικλής αγορεύων στην Πνύκα (1877)

Η παράσταση που έχουμε σήμερα για την πολιτική έχει διαμορφωθεί κυρίως υπό την επίδραση του ορθολογισμού και συγκεκριμενοποιείται στην προσπάθεια για προγραμματική οργάνωση και λειτουργία της κρατικής εξουσίας. Η λέξη πολιτική σημαίνει το σύνολο των θεμάτων που έχουν σχέση με τα κοινά, τη ζωή ενός κοινωνικού συνόλου, τον τρόπο δράσης στο πλαίσιο του πολιτικού συστήματος ή τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται κανείς την πολιτική εξουσία. Ακόμα, πολιτική είναι ο τρόπος με τον οποίο ένα κράτος συμπεριφέρεται στις σχέσεις του με άλλα κράτη ή ο τρόπος δράσης, για παράδειγμα ενός οργανισμού. Είναι τέλος οι επιτήδειοι χειρισμοί για την επίτευξη ενός επιθυμητού στόχου. 

Το 1829 εμφανίζεται η λέξη «πολιτισμός», που διασώζει την πρωταρχική σημασία της νοηματοδότησης του βίου μέσα στα πλαίσια της πόλεως. Στις ευρωπαϊκές γλώσσες έχουμε τις λέξεις politics, politique, Politik. Στη θέση του γερμανικού Politik χρησιμοποιείται επίσης η φορτισμένη με κάμποσο νεοκλασικισμό λέξη Staatkunst. Η αντικατάσταση όμως της λέξης πόλις με τη λέξη Staat αρκεί για να δημιουργήσει παρεξηγήσεις ή για να δώσει ένα αρκετά αντιδραστικό νόημα. Στην ίδια ομάδα λέξεων ανήκουν σήμερα και οι λέξεις police, police, Polizei.

Πηγή για την εικόνα:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BD%CF%8D%CE%BA%CE%B1#/media/File:Discurso_funebre_pericles.PNG