Schopenhauer VS Hegel

To 1820 o Arthur Schopenhauer, γεννημένος το 1788 στο Gdańsk της Πρωσίας, διορίζεται λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.

Ο Arthur ήταν προορισμένος να αναλάβει την ανθούσα οικογενειακή εμπορική επιχείρηση, όμως, όταν πεθαίνει ο πατέρας του και μένει οικονομικά ανεξάρτητος, εκείνος ρίχνεται στη φιλοσοφία στην οποία και διαπρέπει. Επίσης, ταξιδεύει.

Το 1818 εκδίδεται το μεγάλο έργο του Die Welt als Wille und Vorstellung (Ο Κόσμος ως Βούληση και ως Παράσταση). Η βασική του ιδέα είναι η εξής. Ο Κόσμος ως Παράσταση είναι η κατασκευή της πραγματικότητας στον νου μας (αυτό που ο Immanuel Kant ονόμαζε φαινομενικό κόσμο) και είναι ο κόσμος στον οποίο ζούμε. Από την άλλη, υπάρχει η Βούληση, μια μοναδική, ενιαία, τυφλή κατευθυντήρια δύναμη πίσω από όλα όσα υπάρχουν. Ολόκληρη η πραγματικότητα είναι μέρος αυτής της χωρίς νόημα δύναμης και είναι ανυπόφορη. Ο μόνος τρόπος να γίνει η πραγματικότητα υποφερτή είναι μέσω της τέχνης, η οποία μας απομακρύνει από τον ατελείωτο κύκλο του αγώνα και της επιθυμίας, που κινητοποιεί τα ηθικά ελατήρια της μοχθηρίας και του εγωισμού. Αν, υποστηρίζει ο Schopenhauer, αναγνωρίζαμε την αληθινή φύση της πραγματικότητας, τότε θα ξεφεύγαμε από τη Wille zum Leben  (βούληση του ζην) και θα αποφεύγαμε την οδύνη που αυτή προκαλεί. Αν αντιλαμβανόμασταν ότι είμαστε κομμάτι μιας δύναμης και όχι μεμονωμένα άτομα, τα οποία υπάρχουν μόνο στο επίπεδο του κόσμου ως παράστασης, τότε θα είχαμε λόγους να είμαστε πιο ηθικοί και θα βασίζαμε τις πράξεις μας στη συμπόνια. Ο εναλλακτικός δρόμος για να σπάσουμε τον κύκλο της επιθυμίας είναι, όπως πιστεύει ο Schopenhauer, αυτός της ασκητικής.

Έχοντας, λοιπόν, αυτό το έργο πίσω του, ο Schopenhauer αρχίζει τις παραδόσεις στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Στο ίδιο Πανεπιστήμιο διδάσκει από το 1818 ο Georg Wilhelm Friedrich Hegel. Η αλήθεια είναι ότι η ιδέα μιας κοινωνίας που διέπεται από μια συλλογική συνείδηση ήταν δική του. Πρόκειται για το περίφημο Zeitgeist. Ο Schopenhauer πάτησε πάνω σ’ αυτήν, αν και άσκησε δριμεία κριτική στην αισιόδοξη εγελιανή αντίληψη του ανθρώπου ο οποίος, ενταγμένος στο Zeitgeist, είναι συνυπεύθυνος για τη σωτηρία του κόσμου. «Τσαρλατάνο» είχε τολμήσει να χαρακτηρίσει στη διατριβή του τον εξόχως δημοφιλή Hegel, αλλά και εν γένει τους Γερμανούς ιδεαλιστές. Παρά την ασέβειά του το Πανεπιστήμιο του απένειμε τον τίτλο του διδάκτορα, τον οποίο  όμως εκείνος με το ζόρι καταδέχτηκε να παραλάβει.

Ο Schopenhauer ήταν, όπως καταλαβαίνετε, ένας πολύ ματαιόδοξος άνθρωπος. Στο Πανεπιστήμιο όρισε τα μαθήματά του την ίδια ώρα που δίδασκε ο Hegel. Ψυχή δεν πατούσε στην αίθουσά του, ενώ η αίθουσα του αντιπάλου του ήταν ασφυκτικά γεμάτη, παρόλο που ο Hegel ήταν μάλλον κακός δάσκαλος: ξερόβηχε όταν δεν ήξερε πώς να προχωρήσει και ανακάτευε μια στοίβα από σημειώσεις που είχε μπροστά του. Ο Schopenhauer δεν το άντεξε. Εγκατέλειψε το Βερολίνο, ταξίδεψε και πάλι στην Ιταλία, επανήλθε στο Βερολίνο, αλλά η τύχη του δεν βελτιώθηκε.

Όλα τού πήγαιναν στραβά. Και τα πράγματα στράβωσαν περισσότερο όταν καταδικάστηκε από το δικαστήριο επειδή, εξαγριωμένος, έσπρωξε στη σκάλα μια ηλικιωμένη μοδίστρα, η οποία μιλούσε έξω από την πόρτα του και τον ενοχλούσε στη μελέτη και στο γράψιμο. Έκτοτε, δύο πράγματα μισούσε περισσότερο στον κόσμο: τους ακαδημαϊκούς κύκλους και τις γυναίκες.

Το 1831 ο φιλόσοφος εγκατέλειψε οριστικά το Βερολίνο για να σωθεί από μια επιδημία χολέρας που κατέφθανε απειλητική από τη Ρωσία. Η χολέρα τού έκανε τη μεγάλη χάρη: να εξοντώσει τον μόνιμο αντίπαλό του, τον Hegel, ο οποίος επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο για τις διαλέξεις του, εκτιμώντας ότι ο κίνδυνος είχε παρέλθει.

Ο  Schopenhauer έζησε ακόμα 30 χρόνια, ώσπου πέθανε από πνευμονική εμβολή σε ηλικία 72 ετών, το 1861. Λίγα χρόνια πριν είχε αρχίσει να κερδίζει την καταξίωση που ο ίδιος πίστευε ότι του άξιζε.

Πηγή για την εικόνα:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:FFM_Wallanlagen_Schopenhauer-Denkmal.jpg