Ο Sherlock Holmes και η επαγωγή (Μέρος Β΄)

Όταν ο γιατρός John Watson ξύπνησε, στις 4 Μαρτίου του 1878, βρήκε τον συγκάτοικό του, τον εντιμότατο κύριο Sherlock Holmes, να απολαμβάνει το πρόγευμά του. Η σπιτονοικοκυρά είχε καθυστερήσει να ετοιμάσει το δικό του πρόγευμα και, για να ξεπεράσει τη νευρικότητά του, στράφηκε στην ανάγνωση ενός άρθρου με τον φιλόδοξο τίτλο: «Το Βιβλίον της Ζωής».

Η εντύπωσή του για το άρθρο υπήρξε αμφίθυμη. Ένας αξιοσημείωτος συνδυασμός εξυπνάδας και παραλογισμού. Συλλογισμός προσεκτικός και δυνατός, αλλά παρατραβηγμένα και υπερβολικά συμπεράσματα. «Από μια σταγόνα νερού», έλεγε ο συγγραφέας, «ένας ορθολογιστής θα μπορούσε να συμπεράνει με βεβαιότητα πως αυτή προέρχεται από τον Ατλαντικό ή το Νιαγάρα χωρίς να έχει δει ή να έχει ακούσει ποτέ για τον ένα ή για τον άλλο». Αυτό ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα με το οποίο ο παράξενος συγγραφέας, που, όπως αργότερα αποκαλύφθηκε, δεν ήταν άλλος από τον Sherlock Holmes, υποστήριζε την επιστήμη της επαγωγής και της ανάλυσης.

Ο διάσημος ντετέκτιβ ισχυριζόταν πως από μια φευγαλέα έκφραση, από έναν στιγμιαίο μορφασμό, από μια σύσπαση στο πρόσωπο ή από μια λάμψη στο βλέμμα, μπορεί κανείς να κατανοήσει τις ενδόμυχες σκέψεις ενός ανθρώπου. Εφόσον κάποιος είναι εκπαιδευμένος στην παρατήρηση και στην ανάλυση, η εξαπάτηση είναι αδύνατη και τα συμπεράσματα εμφανίζονται αδιάψευστα όσο και πολλά από τα θεωρήματα του Ευκλείδη.

Ο John Watson, δόκτωρ της Ιατρικής, που τίποτα αξιοθαύμαστο δεν έχει κάνει στη ζωή του εκτός από το να έχει πληγωθεί σοβαρά υπηρετώντας ως βοηθός χειρουργού στο αφγανικό μέτωπο, αδυνατεί να εκτιμήσει την αξία του άρθρου αλλά και του συγγραφέα του, που μάλιστα τον φαντάζεται, ως κάποιον αργόσχολο, λάτρη της πολυθρόνας, απομονωμένο στο μελετητήριό του. Εντελώς ανυποψίαστος για τις αρχές της επαγωγής, βγάζει από τα διαθέσιμα στοιχεία ολωσδιόλου λανθασμένα συμπεράσματα. 
Απέναντί του ο δραστήριος Sherlock Holmes, ο οποίος έχει κάνει τις θεωρίες του επάγγελμα. Ένα επάγγελμα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του, γι’ αυτό και είναι ο μοναδικός στον κόσμο που το εξασκεί. Εργάζεται ως συμβουλευτικός ντετέκτιβ. Σε αυτόν απευθύνονται όσοι κυβερνητικοί ή ιδιωτικοί πράκτορες βρίσκονται σε λανθασμένη πορεία κι εκείνος καταφέρνει να διαλευκάνει τα πιο περίπλοκα προβλήματα. Η επαγωγή είναι η μέθοδός του. Ανεκτίμητη από πρακτικής απόψεως. Και η παρατήρηση, αυτή που τον προμηθεύει με στοιχεία, είναι η δεύτερη φύση του. Αθεράπευτος επαγωγιστής, λοιπόν, ο Holmes και στο έργο A Study in Scarlet (Σπουδή στο Κόκκινο), που γράφτηκε από τον Sir Arthur Conan Doyle το 1886 και εκδόθηκε τον αμέσως επόμενο χρόνο.

Πηγές:

Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, Σέρλοκ Χολμς. Σπουδή στο κόκκινο, ελλ. μτφ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Αθήνα: Ερατώ, 1984.

http://en.wikipedia.org/wiki/A_Study_in_Scarlet

http://168.144.50.205/221bcollection/canon/stud-102.htm