Jack-O’-Lantern: μια κολοκύθα για το Halloween

Μια σκαμμένη μεγάλη πορτοκαλί κολοκύθα με φως στο εσωτερικό της: αυτό είναι το περίφημο Jack-O’-Lantern και η καταγωγή του πηγαίνει πολύ πίσω, σε έναν παλιό ιρλανδικό μύθο, στον οποίο μάλιστα η μεγαλοπρεπής κολοκύθα δεν ήταν παρά ένα ταπεινό ραπανάκι.

Ο Jack, άνθρωπος τσιγκούνης, μίζερος και μπαγαπόντης, κάλεσε για ποτό τον διάβολο. Όμως, μετά την οινοποσία, δεν ήθελε να βάλει το χέρι στην τσέπη και να πληρώσει. Γι’ αυτό έπεισε τον διάβολο να μεταμορφωθεί σε νόμισμα ώστε να πληρώσει μ’ αυτό. Και πάλι όμως, αντί να πληρώσει, έχωσε το νόμισμα στην τσέπη του πλάι σε έναν σταυρό, ο οποίος εμπόδιζε τον διάβολο να ξαναπάρει την κανονική του μορφή. Ο Jack απελευθέρωσε τελικά τον διάβολο, αφού πρώτα του απέσπασε την υπόσχεση ότι για έναν χρόνο δεν θα τον ενοχλήσει ούτε θα διεκδικήσει την ψυχή του μετά θάνατον. Η ίδια ιστορία επαναλήφθηκε την επόμενη χρονιά. Ο Jack, αυτήν τη φορά, παγίδευσε τον διάβολο σε ένα δέντρο και τον απελευθέρωσε μόνον αφού έλαβε την υπόσχεση ότι για δέκα χρόνια δεν θα τον ενοχλήσει. Τα χρόνια πέρασαν και ο Jack πέθανε. Ο παράδεισος, όμως, δεν τον δέχτηκε λόγω της τσιγκουνιάς και της κακίας του, δεν τον δέχτηκε όμως ούτε ο διάβολος, ο οποίος βρήκε την ευκαιρία να πάρει την εκδίκησή του για τα καψόνια που είχε υποστεί από αυτόν όσο ήταν ζωντανός. Του θύμισε, λοιπόν, ότι ήταν μέρος της συμφωνίας τους να μην διεκδικήσει την ψυχή του μετά θάνατον, και τον έδιωξε. Ήταν νύχτα και ο Jack φοβόταν να περπατήσει στο σκοτάδι. Ο διάβολος τότε του χάρισε ένα αναμμένο κάρβουνο που, για να μην του σβήσει, ο Jack έσκαψε ένα ραπανάκι που είχε στην τσέπη του και το έβαλε εκεί. Με αυτό το αυτοσχέδιο φανάρι ακόμα περιπλανιέται στον κόσμο χωρίς να μπορεί να ησυχάσει.

Και οι άνθρωποι, κάθε χρόνο, την παραμονή της γιορτής των Αγίων Πάντων (All Hallows Day), κατασκευάζουν Jack-O’-Lanterns, τα οποία έχουν αποτρεπτικές ιδιότητες και απομακρύνουν από τα σπίτια τους το γρουσούζικο φάντασμα του Jack. Προτιμούν, μάλιστα, τις κολοκύθες, για το λαμπερό πορτοκαλί τους, που έρχεται σε αντίθεση με το σκοτάδι των νεκρών και του θανάτου. Σιγά-σιγά, αυτή η παραμονή της γιορτής των Αγίων Πάντων καθιερώθηκε ως το γνωστό μας Halloween (All Hallows Evening), τη γιορτή που σημαδεύει το πέρασμα από το τέλος του καλοκαιριού στον χειμώνα που βρίσκεται προ των πυλών. Παιδιά, με τρομακτικές μεταμφιέσεις, μικροσκοπικά κακοποιά πνεύματα (μάγοι και μάγισσες καβάλα σε σκουπόξυλα και φαντασματάκια), τριγυρίζουν στα σπίτια δίνοντας στους ανθρώπους δύο επιλογές: trick or treat (φάρσα ή κέρασμα). Φυσικά, όλοι διαλέγουν το δεύτερο κι έτσι τα πιτσιρίκια αποχωρούν φορτωμένα γλυκίσματα και ζαχαρωτά.

Το Halloween έχει πολύ βαθύτερες ρίζες από τις κελτικές παγανιστικές παραδόσεις στις οποίες το αποδίδουν. Συνδέεται με τον πολύ ανθρώπινο φόβο του θανάτου και με την ανάγκη αυτός να αποτραπεί με το μέσο της φάρσας και της γελοιοποίησης. Τα τρομακτικά προσωπάκια που χαράζονται πάνω στις κολοκύθες έχουν πάντοτε ένα τεράστιο κοροϊδευτικό χαμόγελο.

Πηγές για τις εικόνες:

https://tvxs.gr/news/taksidia-sto-xrono/halloween-ti-krybetai-mesa-stin-koyfia-kolokytha

http://veryvintageimages.blogspot.com/2010/10/vintage-halloween-classics.html