Ο "κανόνας του χρυσού"

Βρισκόμαστε στο 1971. Πρόεδρος της Αμερικής είναι ο Richard Nixon.

Ο  Nixon είναι γνωστός κυρίως λόγω του σκανδάλου Watergate, που τον οδήγησε σε παραίτηση (είναι ο μοναδικός Αμερικανός Πρόεδρος που παραιτήθηκε ώστε να αποφύγει την καθαίρεση). Λιγότερο γνωστός είναι για το ότι, στις 15 Αυγούστου 1971, κατήργησε οριστικά τον λεγόμενο «κανόνα του χρυσού» (gold standard), με βάση τον οποίο οριζόταν μέχρι τότε η συναλλαγματική ισοτιμία.

Απλουστεύοντας, αυτό σημαίνει ότι τα νομίσματα είχαν μια κεντρική ισοτιμία έναντι του χρυσού, από την οποία προέκυπτε η διμερής ισοτιμία των νομισμάτων. Κάθε χώρα αναλάμβανε τη  υποχρέωση να διατηρεί σταθερή τη συναλλαγματική ισοτιμία, με μέγιστη απόκλιση 1% σε σχέση με τον χρυσό.

Ο χρυσός ως βάση του συναλλαγματικού συστήματος προσέφερε μεγάλη σταθερότητα, αφού έκανε την τιμολόγηση προβλέψιμη και, άρα, μείωνε το κόστος των δοσοληψιών και συγκρατούσε τις πληθωριστικές τάσεις. Βεβαίως, αυτό το συναλλαγματικό σύστημα είχε και τους περιορισμούς του. Σε μια πιθανή συρρίκνωση της βάσης στήριξης, για λόγους που συνδέονται με αδυναμία αγοράς ή εξόρυξης μεγαλύτερης ποσότητας χρυσού, εμποδίζεται η αύξηση της ποσότητας των χρημάτων που κυκλοφορούν, με αποτέλεσμα να γεννιούνται κρίσεις. Οι οικονομολόγοι ισχυρίζονται ότι η μεγάλη ύφεση του 1929 ήταν μια τέτοια περίπτωση.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής προσχώρησαν στον «κανόνα του χρυσού» το 1879 και έως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τα πράγματα εξελίσσονταν ομαλά. Κατόπιν, παρατηρήθηκαν σοβαρές διακυμάνσεις -κερδοσκοπικού τύπου- των νομισμάτων σε σχέση με τον χρυσό. Επιπλέον, η διαρκώς αυξανόμενη επιθυμία των κυβερνήσεων για χαλαρή δημοσιονομική πολιτική άρχισε να υπονομεύει τον «κανόνα του χρυσού».

Το 1944, με τη συμφωνία του Bretton-Woods, το σύστημα τροποποιήθηκε: όλες οι συμμαχικές χώρες αποδέχτηκαν το αμερικανικό δολάριο ως αποθεματικό και η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δεσμεύτηκε να διατηρεί επαρκή ποσότητα χρυσού ώστε να υποστηρίζει τα δολάριά της. Επομένως, η Αμερική παρέμεινε η μοναδική χώρα της οποία το νόμισμα ήταν μετατρέψιμο σε χρυσό. Όμως, το μέλλον του πολύτιμου μετάλλου στην ιστορία της οικονομίας αρχίζει να διαγράφεται δυσοίωνο.

Και φτάνουμε στο 1971. Όταν ο Nixon αναστέλλει μονομερώς τη συμφωνία του Bretton-Woods, ξεκινά μια νέα εποχή στην οικονομία: η εποχή της «αυθαίρετης ισοτιμίας» (fiat currency). Στο νέο σύστημα συναλλαγών η αξία του νομίσματος δεν βασίζεται σε κανένα φυσικό εμπόρευμα, αλλά μπορεί να κυμαίνεται έναντι άλλων νομισμάτων στις αγορές συναλλάγματος. Η αξία του νομίσματος στηρίζεται πια αποκλειστικά στην εμπιστοσύνη μεταξύ των συναλλασσόμενων, δηλαδή τα νομίσματα γίνονται αποδεκτά ως μέσο συναλλαγής και, άρα, ανταλλαγής με άλλα αγαθά.

Οι δεσμοί ανάμεσα στο χρήμα και στον χρυσό σπάζουν οριστικά. Ωστόσο, μια αμυδρή ανάμνηση εξακολουθεί να συγκρατείται: σε κάθε κρίση που ξεσπάει, όσοι διαθέτουν τα μέσα αγοράζουν χρυσό για να σώσουν τα χρήματά τους. Τουλάχιστον μέχρι σήμερα. Ίσως στο εξής τα ανεξερεύνητα ακόμη μεταλλεία εξόρυξης κρυπτονομισμάτων να είναι πιο αποδοτικά.

 

Πηγή για την εικόνα:

Φωτογραφία από <a href="https://pixabay.com/el/users/stevebidmead-249424/?utm_source=link-attribution&amp;utm_medium=referral&amp;utm_campaign=image&amp;utm_content=513062">Steve Bidmead</a> από το <a href="https://pixabay.com/el/?utm_source=link-attribution&amp;utm_medium=referral&amp;utm_campaign=image&amp;utm_content=513062">Pixabay</a>