Τα ταξίδια του Gulliver

1726. Επτά χρόνια μετά τον επιτυχημένο Ροβινσώνα Κρούσο του Daniel Defoe, εκδίδεται το μυθιστόρημα του Ιρλανδού συγγραφέα και κληρικού Jonathan Swift με τον τίτλο Travels into Several Remote Nations of the World, in Four Parts (Ταξίδια σε αρκετές μακρινές χώρες, σε 4 μέρη). Το βιβλίο, που παρουσιάζεται ως η αυθεντική ιστορία ενός ταξιδιώτη, του Lemuel Gulliver, περιλαμβάνει 4 ταξίδια.

Στο πρώτο, ο Gulliver ναυαγεί στη Lilliput, μια χώρα στην οποία οι άνθρωποι, αν και μικροσκοπικοί, φαντασιώνονται πως είναι πολύ σπουδαίοι. Οι Λιλλιπούτειοι είναι διεστραμμένοι και αδίστακτοι, και ο ήρωας από ευνοούμενος της αυλής μετατρέπεται σε εχθρό της και καταδικάζεται σε θάνατο, όταν αρνείται να συμβάλει στο να καταστεί η νησιωτική χώρα Blefuscu επαρχία της Lilliput.  

Στο δεύτερο ταξίδι, ο ήρωας εγκαταλείπεται από τους συντρόφους στη Brobdignag, σε μια χώρα όπου, αντίθετα με τη Lilliput, εκείνος έχει μέγεθος κούκλας, ενώ οι κάτοικοί της είναι γίγαντες. Τώρα διεστραμμένοι και αδίστακτοι θεωρούνται από τον βασιλιά της χώρας οι Ευρωπαίοι, για τους οποίους μαθαίνει από τον Gulliver ότι χρησιμοποιούν πυροβόλα όπλα και κανόνια για να κατατροπώνουν τους εχθρούς τους.

Στο τρίτο ταξίδι, ο ήρωας, μετά από επίθεση πειρατών, ο Gulliver αποκλείεται σε ένα βραχώδες ερημονήσι κοντά στις Ινδίες, στη Laputa (σημαίνει πόρνη στα ισπανικά), σε μια χώρα αφιερωμένη στις τέχνες της μουσικής και των μαθηματικών. Όμως, οι σοφοί που ζουν εκεί, αντί να λύνουν προβλήματα της πρακτικής ζωής, ασχολούνται ως σπασίκλες με πράγματα ανούσια, όπως το να αποσπούν ηλιαχτίδες από αγγούρια, να μαλακώνουν το μάρμαρο για να το χρησιμοποιήσουν ως υλικό για το γέμισμα των μαξιλαριών κ.ά. Σάτιρα του ορθολογισμού και της γραφειοκρατίας, η περιγραφή της Laputa αρχίζει να κάνει το έργο του Swift όλο και πιο σκοτεινό. Από τη Laputa, ο Gulliver οδηγείται στο Balnibarbi, κάνει ένα ενδιάμεσο ταξίδι στο νησί Glubbdubdrib, όπου η συζήτηση κινείται γύρω από το ζήτημα «αρχαίοι VS σύγχρονοι», και από εκεί, πριν να φτάσει στην Ιαπωνία, σταματάει στο Luggnag, όπου συναντάει τους δυστυχείς Struldbrugs, που ζουν αιώνια και σαπίζουν αιώνια, σε μια αιωνιότητα πόνου και διανοητικής καθυστέρησης.

Στο τέταρτο και πιο σκοτεινό ταξίδι του, ο Gulliver αντιμετωπίζει την ανταρσία του πληρώματος του πλοίου στο οποίο είναι καπετάνιος. Αφού για ένα διάστημα κρατείται υπό περιορισμό, στη συνέχεια εγκαταλείπεται σε μια χώρα με δύσκολη προφορά, που θυμίζει χλιμίντρισμα αλόγου, στη χώρα των Houyhnhnms. Εδώ άρχουν τα άλογα, ενώ οι άνθρωποι είναι απλώς ανόητοι και βρόμικοι πίθηκοι με το όνομα «Yahoos». «Yahoo» και ο ίδιος, και επιπλέον με λογική, ο Gulliver θεωρείται επικίνδυνος από τους Houyhnhnms και αποπέμπεται.

Παραδόξως ο Πορτογάλος καπετάνιος Pedro de Mendez, που τον διασώζει, αποδεικνύεται ένας γενναιόδωρος και ευγενής «Yahoo». Όμως, τον Gulliver τον σημαδεύουν τα ταξίδια του. Όταν επιστρέφει στην πατρίδα του, εντελώς απαισιόδοξος για την ανθρώπινη φύση, προτιμά, αντί να ζει με τους ανθρώπους, να συναναστρέφεται τα άλογα του στάβλου του.

Ο αιδεσιμότατος δρ Swift δεν είναι καθόλου οπτιμιστής. Η ανθρώπινη φύση -πιστεύει- είναι ελάχιστα ευγενής και ο ίδιος έχει υποφέρει αρκετά εξαιτίας της. Το ίδιο υποφέρει και ο Lemuel Gulliver, ο μυθιστορηματικός του ήρωας, ο οποίος σε κάθε του ταξίδι αντιμετωπίζει όλο και μεγαλύτερη κακοήθεια εκ μέρους των ανθρώπων, όλο και πιο πολύ ανακαλύπτει για πόση φρίκη είναι ικανός ο άνθρωπος, και όλο και πιο πολύ μισάνθρωπος γίνεται.

Η ταξιδιωτική λογοτεχνία μπορεί εντέλει να είναι μια πραγματική δυστοπία.

Πηγές για τις εικόνες:

http://en.wikipedia.org/wiki/Gulliver's_Travels

http://www.mygullivertravels.com/lilliput-pictures.html

http://4umi.com/swift/gulliver