Περί κριτικών και κριτικής

Η πρώτη συνάντηση του πενηνταδυάχρονου δόκτωρος Johnson με τον μόλις είκοσι δύο ετών James Boswell, τον μετέπειτα μαθητή και βιογράφο του, δεν είχε τίποτα το ρομαντικό. Είχε όμως πολλή ευθυμία. Ο Johnson, προσηλωμένος στο πιάτο του, έτρωγε με τέτοια όρεξη που οι φλέβες στο μέτωπό του πρήζονταν και η ανάσα του έβγαινε βαριά. Δυο μπουκάλια πόρτο επισφράγισαν μια φιλία που επρόκειτο να παραμείνει σταθερή και ακύμαντη.

James Boswell

Το πάνω χέρι το είχε οπωσδήποτε ο Johnson, ο οποίος ήταν ήδη αναγνωρισμένος ποιητής, πεζογράφος, λεξικογράφος, και, κυρίως, κριτικός λογοτεχνίας, τόσο διακεκριμένος ώστε ένα από τα προσωνύμια που του απέδιδαν ήταν «Μέγας Άναξ», αφού εκείνος καθόριζε τα γούστα των αναγνωστών της εποχής του. Του χρειάστηκαν δέκα χρόνια για να ολοκληρώσει το λεξικό του, το οποίο, στην πρώτη του έκδοση, ήταν δίτομο, είχε το μέγεθος ενός μικρού τραπεζιού και ήταν περίφημο για την ευστροφία πολλών από τους ορισμούς του. Στο δεύτερο μεγάλο έργο του, με τίτλο Lives of the Most Emminent English Poets (Ζωές των εξεχόντων Άγγλων ποιητών), ο Johnson επιλέγει 52 ποιητές, το έργο των οποίων αποτελεί έκτοτε τον αγγλικό λογοτεχνικό «κανόνα».

Samuel Johnson

Τάξη και κοινή λογική προσέφερε ο  Johnson  ως κριτικός στην κατανόηση της λογοτεχνίας. Η δεύτερη, η κοινή λογική του, επιβεβαιώνεται και από την ιστορία που διηγείται ο Boswell:

Οι δυο φίλοι περπατούσαν συζητώντας τη θέση  που είχε διατυπώσει ο επίσκοπος Berkeley ότι η ύλη δεν υπάρχει, ότι οι ιδέες είναι το μόνο συστατικό στοιχείο του σύμπαντος και, επομένως, ότι τα πάντα είναι «απλώς ιδεατά». Ο Boswell την εύρισκε διαψεύσιμη από λογικής απόψεως, ενώ ο Johnson, κλοτσώντας με δύναμη μια μεγάλη πέτρα που βρισκόταν στον δρόμο τους, φώναξε: «την διαψεύδω έτσι!».

Στο βίντεο που ακολουθεί ο Samuel Johnson και το λεξικό του σατιρίζεται με τρόπο ξεκαρδιστικό σε ένα από τα επεισόδια του τρίτου κύκλου της περίφημης αγγλικής σειράς Blackadder.

Πρέπει άραγε να εμπιστευόμαστε τους κριτικούς λογοτεχνίας; Αυτό είναι το ερώτημα επόμενης ανάρτησης.

Πηγές:

http://en.wikipedia.org/wiki/Samuel_Johnson

https://www.youtube.com/watch?v=gmk4PfuiPVY