Οι 4 εποχές της αστυνομικής λογοτεχνίας (Μέρος Β΄)

Το 1930 κάνει την εμφάνιση του ο ο Sam Spade. Αμερικανός και πολύ ζόρικος, από την κατηγορία των tough guys της εποχής. Η ηθική του είναι αμφισβητούμενη, η συμπεριφορά του ωμή και αγέρωχη, η ζωή του ριψοκίνδυνη. Γύρω του, στις αμερικανικές μεγαλουπόλεις, τούτη την περίοδο του μεσοπολέμου και της ποτοαπαγόρευσης, το οργανωμένο έγκλημα κάνει θραύση, οι συμμορίες των gangsters σκορπούν τον τρόμο, η πορνεία αποτελεί πολύ επικερδή επιχείρηση, ο τζόγος επίσης.

Ο Sam Spade θα μπορούσε θαυμάσια να είναι ένας πραγματικός άνθρωπος, με περισσότερα κουσούρια από αρετές. Ο Dashiell Hammett, που τον επινόησε για τις ανάγκες του έργου του The Maltese Falcon (Το γεράκι της Μάλτας), γνωρίζει πολύ καλά τη σκοτεινή πλευρά του κόσμου, αφού και ο ίδιος έχει εργαστεί ως ιδιωτικός ντετέκτιβ στο διάσημο πρακτορείο Pinkerton. Γι’ αυτό και το αστυνομικό μυθιστόρημα που γράφει απομακρύνεται εντελώς από τα στερεότυπα του είδους όπως είχαν διαμορφωθεί από τους προγενέστερους (Poe, Conan Doyle, Christie, Chesterton). Τώρα, η ικανότητα να ρίχνει γροθιές, να χειρίζεται το περίστροφο, να μιλάει τη γλώσσα της πιάτσας σε όλα τα επίπεδα, είναι πολύ πιο σημαντική από την αναλυτική λογική του τυπικού ντετέκτιβ ήρωα της προηγούμενης εποχής. Το αστυνομικό αφήγημα ζει τη δεύτερη εποχή του, γίνεται σκληρό, «hard-boiled» όπως συνήθως το ονομάζουν.

Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και ο έτερος εκπρόσωπος της ίδιας περιόδου, ο Philip Marlowe, ο χαρακτήρας που πρωτοπαρουσίασε το 1939 ο Raymond Chadler στο έργο του The Big Sleep (Ο μεγάλος ύπνος).  

Η τηλεοπτική διασκευή του έργου The Adventure of the Cheap Flat (Υπόθεση φτηνό διαμέρισμα) της Agatha Christie αρχίζει με τον Poirot να παρακολουθεί μια κινηματογραφική ταινία στην οποία και ο παράνομος και ο αστυνομικός σκορπούν αδιακρίτως πυροβολισμούς. Εκείνος, εντελώς αντίθετος με τέτοιου είδους παράλογη βία, κλείνει τα μάτια του μέχρι να τελειώσει η σκηνή, ενώ γύρω του όλοι οι άλλοι κρατούν την ανάσα τους από την αγωνία. Το εύρημα του σκηνοθέτη είναι έξυπνο, επειδή αποτυπώνει τη διαφορά ανάμεσα στις δύο εποχές της αστυνομικής λογοτεχνίας. 

Ενώ ο Holmes ή ο Poirot θα μπορούσαν να εξιχνιάσουν μια υπόθεση στρογγυλοκαθισμένοι στην πολυθρόνα τους, βάζοντας μόνον το μυαλό τους να δουλέψει, ο Spade και ο Marlowe, αντίθετα, πρέπει να βγουν στους δρόμους, να πληγώσουν και να πληγωθούν. Τώρα, δεν είναι εντελώς ξεκάθαρο ποιοι είναι οι καλοί και ποιοι είναι οι κακοί. Οι μέθοδοι, πάντως, που χρησιμοποιούν μοιάζουν πολύ, ενώ επιπλέον ο ντετέκτιβ Marlowe είναι ένας πρώην κατάδικος. Τόσο μακριά από τον φλεγματικό Sherlock Holmes και τον κομψό, αυτάρεσκο και κάπως σνομπ Hercule Poirot. 

Σκεφτείτε μόνον πως στον κινηματογράφο ο ηθοποιός που ενσάρκωσε με τρόπο υποδειγματικό τους δύο ντετέκτιβ νέας κοπής, τον  Spade και τον Marlowe, ήταν ο «σκληρός» του Hollywood, o Humphrey Bogart. 

Πηγές για τις εικόνες:

http://davycrockettsalmanack.blogspot.gr/2013/11/dashiell-hammett-movie-gallery-maltese.html

https://filmonogamy.wordpress.com/2011/03/10/film-of-the-week-the-big-sleep/

http://classicfilmfreak.com/2009/05/14/poirot-is-back-has-he-ever-left/

http://jamesrayneau.wordpress.com/2013/01/10/a-top-five-of-famous-sherlocks/