H. J. Overbeek: γιορτάζοντας τα Χριστούγεννα

Δεν είναι όλοι ευτυχισμένοι τα Χριστούγεννα. Όμως, σ’ αυτήν εδώ την παρέα είναι. Χορός γύρω από το στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο από καλοντυμένα παιδάκια, σ’ ένα ζεστό σαλόνι, κάτω από το προστατευτικό βλέμμα των μεγάλων.

Ζωγραφισμένο το 1877 από τον H. J. Overbeek.

Πηγή για την εικόνα:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Woonkamer_vol_keurig_geklede_kinderen_die_bij_de_kerstboom_dansen.jpg

Χριστουγεννιάτικα φυτά: το Αστέρι της Βηθλεέμ

Το Αστέρι της Βηθλεέμ ανήκει στην οικογένεια Liliaceae και δεν είναι ουράνιο σώμα, αλλά φυτό. Χαμηλό, βολβώδες, με σκληρά δύσκαμπτα φύλλα και κατάλευκα αστεροειδή άνθη. Τόπος καταγωγής του είναι η Μεσόγειος και τα έξι πέταλα του άνθους του το κάνουν να μοιάζει με το αστέρι που οδήγησε τους τρεις Μάγους στη φάτνη της Βηθλεέμ για να προσκυνήσουν τον νεογέννητο Χριστό. Άλλοι λένε πως συνδέθηκε με το γεγονός της γέννησης επειδή χρησίμευε ως τροφή στους πεινασμένους προσκυνητές και άλλοι επειδή ενδημούσε στην περιοχή γύρω από τη Βηθλεέμ. Πάντως, απ’ όταν το ταπεινό φυτό συνδέθηκε με το λαμπρό συμβάν, το παλιό του όνομα «Κρεμμύδι του σκυλιού» ξεχάστηκε.

Το επιστημονικό του όνομα είναι Ornithogallum Umbellatum και στα ελληνικά αποδίδεται ως «Του πουλιού το γάλα», τονίζοντας πως πρόκειται για κάτι εκλεκτό, αλλά και θυμίζοντας μια αρχαία αντίληψη για τα περιστέρια ως ενός μόνο γένους (θηλυκού) και ως θηλαστικά. Η Ιστάρ, η Αφροδίτη και η Κυβέλη συμβολίζονται με το περιστέρι, ενώ, επιπλέον, στην Εγγύς και Μέση Ανατολή υπήρχε η πίστη ότι το περιστέρι κατέβηκε κάποτε ως ευεργέτης της ανθρωπότητας με τη μορφή αστεριού.

Δείτε το, πάλλευκο και φωτεινό, με όνομα χριστουγεννιάτικο παρά την ανοιξιάτικη ανθοφορία του.

 

Πηγή για την εικόνα:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CF%81%CE%BD%CE%B9%CE%B8%CF%8C%CE%B3%CE%B1%CE%BB%CE%BF#/media/File:OrnithogalumUmbellatum1UME.jpg

Χριστουγεννιάτικα φυτά: Ποϊνσέτια

Η Ποϊνσέτια ή Αλεξανδρινό (Euphorbia pulcherrima είναι το επιστημονικό της όνομα) θα στολίσει τα φετινά μας Χριστούγεννα. Οι Γάλλοι την ονομάζουν Etoile de Noël (=Αστέρι των Χριστουγέννων), οι Μεξικανοί Flores de noche buena (=Λουλούδι της άγιας νύχτας) και είναι το φυτό σήμα κατατεθέν των Χριστουγέννων. Είτε σε γλάστρες είτε ως στεφάνι στην εξώπορτα και στο τζάκι συμπληρώνει τον χριστουγεννιάτικο στολισμό στα περισσότερα σπίτια. Όταν τα πράσινα φύλλα του αρχίζουν να κοκκινίζουν, τότε τα Χριστούγεννα είναι πια κοντά. Αυτό το κατακόκκινο χρώμα στα φύλλα που περιβάλλουν τα μικρούλικα λευκά άνθη του το πήρε από το αίμα μιας θεάς των Αζτέκων, της οποίας η καρδιά ράγισε από αγάπη. Μπορεί, όμως, όπως λένε άλλοι, να το πήρε και από το αίμα του σταυρωμένου Χριστού.

Τον 16^ο αιώνα στο Μεξικό, ένα φτωχό κορίτσι –Maria Pepita ήταν το όνομά του-, δέχτηκε την επίσκεψη ενός αγγέλου που το συμβούλευσε να ρίξει σπόρους από το φυτό που φύτρωνε στους δρόμους μπροστά από το ιερό της εκκλησίας, καθώς δεν είχε χρήματα για να προσφέρει άλλο δώρο στον Χριστό που θα γεννιόταν. Οι σπόροι φύτρωσαν και έγιναν πανέμορφες Ποϊνσέτιες. Το όνομα, όμως, του φυτού προέρχεται από το όνομα του πρώτου Αμερικανού πρέσβη στο Μεξικό, του Joel Robert Poincett, ο οποίος, θαμπωμένος από την ομορφιά του, το μετέφερε στην πατρίδα του τη Philadelphia όταν την επισκέφτηκε για τα Χριστούγεννα του 1829. Από τον 19^ο αιώνα, η 12^η Δεκεμβρίου, ημέρα θανάτου του Poincett, καθιερώθηκε ως ημέρα γιορτής της Ποϊνσέτια.

Πηγές για τις εικόνες:

https://gr.pinterest.com/pin/AarJhBUususmIDoLbwvnl62DdiT10qUjc0l3vhK87v2EHMlnnP6tCDM/

https://gr.pinterest.com/pin/574983077400226610/

https://gr.pinterest.com/pin/435512226436604676/

https://gr.pinterest.com/pin/252834966566283068/

https://gr.pinterest.com/pin/393290979955712054/

Χριστουγεννιάτικα φυτά: Ου

Με τα πράσινα αγκαθωτά φυλλαράκια του και τους κόκκινους καρπούς του, το Ου (ή Αρκουδοπούρναρο ή Ίληξ) δίνει χρώμα στον χριστουγεννιάτικο εορτασμό.

Ιερό φυτό για τους Δρυΐδες, όπως και το γκι, συμβόλιζε το αίμα της μεγάλης θεάς τους. Για τους Χριστιανούς, το χρώμα του καρπού του συμβολίζει το αίμα του Χριστού. Κατά την παράδοση, η κυνηγημένη Μαρία, μαζί με τον Ιωσήφ και το νεογέννητο, κρύφτηκαν πίσω από έναν θάμνο του για να αποφύγουν τους διώκτες τους. Τότε η Μητέρα ευλόγησε το φυτό στο οποίο όφειλε τη σωτηρία του παιδιού της να είναι πάντοτε καταπράσινο, και γι’ αυτό το Ου συμβολίζει την αθανασία.

Στις χριστουγεννιάτικες κάρτες –τότε που υπήρχαν-, το Ου συνόδευε τις ευχές για καλοτυχία, ευθυμία, ειρήνη και χαρά.

Πηγές για τις εικόνες:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%8A%CE%BB%CE%B7%CE%BE#/media/File:Ilex-aquifolium_(Europaeische_Stechpalme-1).jpg

https://gr.pinterest.com/pin/56083957832726251/

https://gr.pinterest.com/pin/141370875783624301/

https://gr.pinterest.com/pin/1548181101348557/

https://gr.pinterest.com/pin/552605816770481677/

Χριστουγεννιάτικα φυτά: φιλί κάτω από το Γκι

Το φιλί κάτω από το Γκι φέρνει ευτυχία στους ερωτευμένους. Και όχι μόνο σ’ αυτούς. Ιξό το λέμε οι Έλληνες.

Νεραϊδόφυτο, δεμένο με πάμπολλες δοξασίες, φέρνει γονιμότητα και καλοτυχία. Αντίθετα, στη σκανδιναβική παράδοση, ένα βέλος φτιαγμένο από Γκι σκότωσε τον γιο του Odin, τον Baldr, θεό της αγάπης, της ειρήνης και της συγχώρεσης.

O Panoramix, ο σεβάσμιος δρυΐδης του μικρού γαλατικού χωριού που αντιστέκεται στους Ρωμαίους, σκαρφαλώνει στα δέντρα και το μαζεύει με το μαγικό του δρεπάνι για να ετοιμάσει το φίλτρο που χαρίζει υπεράνθρωπη δύναμη σε όποιον το πιει.

Κρεμασμένο σε τούφες πάνω σε έλατα, λεύκες και μηλιές, δρυς και καστανιές, γίνεται γιρλάντες και στολίζει πόρτες, σαλόνια, αφίσες και χριστουγεννιάτικες ευχετήριες κάρτες.

Πηγές για τις εικόνες:

http://www.berthomeau.com/2015/12/au-gui-l-an-neuf-sous-le-gui-dans-la-foret-les-ennemis-devaient-deposer-leurs-armes-et-observer-une-treve.html

https://gr.pinterest.com/pin/366691594638552719/

https://gr.pinterest.com/pin/366691594638380969/

https://gr.pinterest.com/pin/366691594638552826/

https://gr.pinterest.com/pin/366691594644430984/

https://gr.pinterest.com/pin/366691594638380943/

Η Scarlett στην Atlanta

1863, Atlanta. Η θεία Pittypat ζει εκεί με τη Melanie και προσκαλεί για να μείνει μαζί της τη Scarlett O’ Hara, χήρα του αδελφού της Melanie και κόρη πλούσιου ιδιοκτήτη φυτείας στην Tara. Η νεαρή Scarlett, που ποτέ δεν αγάπησε τον άντρα της αλλά παραμένει βαθιά ερωτευμένη με τον Ashley, τον άντρα της κουνιάδας της, απασχολείται περιθάλποντας τραυματίες στο νοσοκομείο της πόλης.

Οι Yankees με επικεφαλής τον William Sherman προχωρούν ορμητικοί. Η πόλη απειλείται. Οι πολίτες διοργανώνουν ένα φιλανθρωπικό χορό, του οποίου τα κέρδη θα διατεθούν για την ενίσχυση του στρατού των Νοτίων. Η  Scarlett καταφθάνει ντυμένη με επιμέλεια μεγαλύτερη απ’ όση ταιριάζει σε χήρα που θρηνεί τον χαμό του άντρα της. Οι άντρες πλειοδοτούν για έναν χορό με κάποια από τις νεαρές που παραβρίσκονται. Ανάμεσά τους ο κυνικός Rhett Butler, έμπορος που κερδίζει χρήματα σπάζοντας τον αποκλεισμό των Βορείων και προμηθεύοντας με τρόφιμα τους Νότιους. Ο πόλεμος ως πράξη τιμής ή πατριωτισμού δεν τον ενδιαφέρει καθόλου, τον ενδιαφέρει όμως πολύ ένας χορός με την κακομαθημένη Scarlett. Προσφέρει γι’ αυτό ένα υπέρογκο ποσό. Όλοι περιμένουν μια εκκωφαντική άρνηση, όμως η Scarlett τους διαψεύδει. Δέχεται την πρόκληση και παραδίνεται στον Rhett και στο waltz υπό τους ήχους του “When this cruel war is over” τους οποίους σιγοψιθυρίζει την ώρα που στροβιλίζεται. Το σκάνδαλο είναι μεγάλο. Ένας άντρας τολμάει να προτείνει χορό σε μια γυναίκα ντυμένη στα μαύρα κι εκείνη χορεύει μαζί του ξεχνώντας τη θέση της και την κατάστασή της.

Λίγο καιρό αργότερα, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1864, η Prissy, η μαυρούλα που υπηρετεί τη Scarlett, θα κραυγάσει: De Yankees is comin’ (=Οι Yankees έρχονται). Η Atlanta θα καταληφθεί από τους Βόρειους και θα παραδοθεί στις φλόγες. Η πορεία του Sherman προς τη θάλασσα θα ξεκινήσει αμέσως μετά.

Όσο για τη Scarlett, την ηρωίδα της Margaret Mitchell στο έργο της Gone with the wind (Όσα παίρνει ο άνεμος), θα ζήσει πολλές ακόμα περιπέτειες, θα χάσει πολλούς αγαπημένους της, για να απαλλαγεί από τις ψευδαισθήσεις και να καταλάβει ότι ο Rhett είναι τελικά ο άντρας της ζωής της. Έτσι, ακόμα κι όταν νιώθει ότι τον έχει χάσει, αυτό το σκληρό και δύστροπο αλλά γοητευτικό κορίτσι του Νότου δεν θα το βάλει κάτω. “Tomorrow is another day” (= Αύριο θα είναι μια άλλη μέρα), θα πει, και αυτή θα γίνει η πιο διάσημη καταληκτική φράση μυθιστορήματος όλων των εποχών.

ΣΗΜ.: Όλες οι εικόνες προέρχονται από την κινηματογραφική μεταφορά του έργου της Margaret Mitchell σε σκηνοθεσία Victor Fleming (1939). Scarlett O’ Hara η Vivien Leigh και Rhett Butler ο Clark Gable.

Πηγή για τις εικόνες:

https://www.countryliving.com/life/entertainment/a46001/vivien-leigh-gone-with-the-wind-trivia/

https://gr.pinterest.com/mathildesjv/the-lady-in-black/?lp=true

https://www.theatlantic.com/politics/archive/2015/07/gone-with-the-wind-confederacy/398663/

https://gr.pinterest.com/pin/137430226098462941/?lp=true   

William Sherman

Στις 15 Νοεμβρίου 1864, ο στρατός των Βορείων, με επικεφαλής τον William Tecumseh Sherman, αφήνει πίσω του την κατειλημμένη Atlanta και προελαύνει, σε μια πορεία που έκτοτε ονομάστηκε March to the Sea (Πορεία προς τη θάλασσα). Ονομάστηκε, επίσης, Savannah Campaign (Εκστρατεία της Savannah), επειδή, στις 21 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς, έληξε με την κατάληψη του λιμανιού της Savannah. Η Savannah ήταν το χριστουγεννιάτικο δώρο του Sherman στον πρόεδρο Abraham Lincoln.

Ο Sherman ακολουθεί μια πολύ διαφορετική πολεμική στρατηγική στις επιχειρήσεις που αναλαμβάνει. Μέχρι τότε, όπως αποτυπώθηκε κυρίως στο στρατιωτικό δόγμα του Πρώσου στρατηγού και θεωρητικού Carl von Clausesewitz, ο πόλεμος ήταν υπόθεση αποκλειστικά των στρατιωτικών, ενώ προστατεύονταν οι άμαχοι. Κάποιες παρεκκλίσεις, που σημειώθηκαν κατά την Αμερικανική και τη Γαλλική Επανάσταση (πρόκειται για τη λεγόμενη μαζική εξέγερση ή, χρησιμοποιώντας τον γαλλικό όρο, για τη levée des masses), δεν είχαν μονιμότητα ούτε καθολικότητα. Όμως, ο Sherman έχει άλλη αντίληψη. Στην πολεμική προσπάθεια (war effort) συμμετέχουν όχι μόνον τα στρατιωτικά σώματα, αλλά κινητοποιούνται συντονισμένα και όλοι οι πολίτες. Επιπλέον, όλοι οι πόροι και όλες οι υποδομές διατίθενται για την επιτυχία του, θέτοντας στο περιθώριο τις μη πολεμικές ανάγκες. Κατ’ επέκταση, οι πολίτες, οι πόροι και οι υποδομές θεωρούνται πλέον και αυτοί νόμιμοι στρατιωτικοί στόχοι. Ένα δικράνι είναι εξίσου όπλο με ένα κανόνι. Μια γυναίκα που πλέκει κάλτσες για τους φαντάρους είναι εξίσου αντίπαλος με έναν σιδερόφρακτο στρατιώτη. Και αυτή η γυναίκα θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με την ίδια σκληρότητα. Τούτο το νέο δόγμα, που δεν περιορίζει τον πόλεμο από άποψη όπλων, επικράτειας και στόχων, έχει επικρατήσει να ονομάζεται total war (ολικός πόλεμος).

Ο στρατηγός Ulysses S. Grant, μετά τη Savannah, δίνει διαταγή στον Sherman να επιβιβάσει τον στρατό του σε ατμόπλοια και να ενταχθεί στις δυνάμεις που αντιμετωπίζουν τον στρατηγό των Νοτίων Robert Edward Lee στη Virginia. Εκείνος, όμως, έχει άλλη άποψη. Με μια πολύ τολμηρή κίνηση στρέφεται με τον στρατό του στις δύο Carolinas, που τις υπερασπίζεται ο Joseph E. Johnston, χωρίς μάλιστα να διαθέτει αλυσίδα ανεφοδιασμού επειδή φοβάται μήπως προδοθεί. Κάθε στρατιώτης κουβαλάει ο ίδιος τα απαραίτητα. Η αρπαγή και η λεηλασία είναι στην ημερήσια διάταξη, όπως είχε συμβεί και στην Atlanta. Ο Sherman αφήνει πίσω του «καμένη γη»: στρατιωτικοί στόχοι, βιομηχανίες, υποδομές και ιδιωτικές περιουσίες, εξαφανίζονται ολοσχερώς. Η οικονομία και τα δίκτυα μεταφοράς διαλύονται. Η μάχη του Bentonville, μεταξύ 19 και 21 Μαΐου 1865, είναι η αρχή του τέλος του πολέμου. Οι ομόσπονδες Πολιτείες του Νότου (Νότια Carolina, Mississippi, Florida, Alabama, Louisiana και Texas), των οποίων η οικονομία βασιζόταν στις μεγάλες φυτείες βαμβακιού, που τις καλλιεργούσαν Αφρο-Αμερικανοί δούλοι, ηττώνται κατά κράτος. Ο στρατηγός Lee παραδίδεται στον Grant. Ο πρόεδρος Lincoln δολοφονείται στις 14 Απριλίου 1865. Ο Sherman, με τις ανορθόδοξες πολεμικές μεθόδους του, είναι ο μεγάλος νικητής. Η δουλεία καταργείται στην Αμερική.

Μετά τον πόλεμο ο Sherman τιμάται για την προσφορά του με πολύ υψηλές στρατιωτικές θέσεις στις οποίες επίσης διαπρέπει, αρνείται όμως σθεναρά να εμπλακεί με την πολιτική. Μόνο στα τελευταία χρόνια ζωής του, αυτός ο σκληρός άντρας, που ωστόσο δεν ήταν επαγγελματίας στρατιωτικός αλλά επιχειρηματίας (τραπεζίτης, δικηγόρος κ.λπ.), μπορεί να αφοσιωθεί στις αγαπημένες του ασχολίες: στο θέατρο και στη ζωγραφική. Μπορεί επίσης να συζητάει χαριτωμένα σε δείπνα και συμπόσια παραθέτοντας αποσπάσματα από τον αγαπημένο του William Shakespeare.

Ο Sherman πεθαίνει το 1891 από πνευμονία.

Πηγές για τις εικόνες:

https://en.wikipedia.org/wiki/William_Tecumseh_Sherman#/media/File:William-Tecumseh-Sherman.jpg 

https://en.wikipedia.org/wiki/William_Tecumseh_Sherman#/media/File:William_Tecumseh_Sherman_1893_issue-8c.jpghttps://en.wikipedia.org/wiki/William_Tecumseh_Sherman#/media/File:ACW_Chattanooga2Carolinas.png

https://en.wikipedia.org/wiki/William_Tecumseh_Sherman#/media/File:2018_6_-_WTS_SG_Statue_-_NYC.jpg

Για τον Κούρο του Getty

Λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 εμφανίστηκε στην αγορά της τέχνης ένας ελληνικός Κούρος, πανομοιότυπος σχεδόν με τον διάσημο Κούρο που είχε αγοράσει το 1985 το Μουσείο Getty (γνωστό και ως Κούρο του Getty), για τον οποίο είχε πληρώσει το αστρονομικό ποσό των 10.000.000 δολαρίων. Η μόνη διαφορά των δύο έργων ήταν στο μέγεθος. Ο Κούρος του Getty έχει ύψος 2.06 μέτρα, ενώ ο άλλος ήταν μικρότερος. Η εμφάνιση του δεύτερου Κούρου έσπειρε σοβαρές αμφιβολίες για τη γνησιότητα του πρώτου.

Οι αμφιβολίες εντάθηκαν και από το γεγονός ότι το J. Paul Getty Museum, που βρίσκεται στο Los Angeles της Καλιφόρνια και είναι ένα από τα πλουσιότερα του κόσμου, είχε και άλλες φορές, κατά τη δεκαετία 1970-1980, εμπλακεί σε αμφιλεγόμενες αγοραπωλησίες και είχε επανειλημμένως κατηγορηθεί για την αγορά αντικειμένων προερχόμενων από αρχαιοκαπηλία.  Όλα ξεκίνησαν όταν επιμελητής του Μουσείου έγινε ο Τσεχο-Αμερικανός αρχαιολόγος Jiřì Frel. Ο Frel υιοθέτησε ένα σύστημα διευθέτησης της φορολογίας που επέτρεψε στο Μουσείο να εμπλουτίσει σημαντικά τις συλλογές του, με την αγορά, όμως, έργων αμφίβολης προέλευσης καθώς και έργων πλαστών.

Πάντως, στην προκειμένη περίπτωση, επρόκειτο ολοφάνερα για παιχνίδι εξουσίας ανάμεσα σε δύο πολύ ισχυρούς ανθρώπους της αγοράς της τέχνης. Ο ένας ήταν αυτός που πούλησε στο Μουσείο τον πλαστό Κούρο. Ο δεύτερος ήταν ένας ανταγωνιστής του, ο Ιταλός Giacomo Medici, ένας από τους σημαντικότερους τροφοδότες του Μουσείου Getty. Ο Medici, αν και μεγαλωμένος στην Piazza Borgheze της Ρώμης όπου οι γονείς του είχαν πάγκο με αντίκες, εξελίχθηκε σε εξαίρετο γνώστη της τέχνης και έτσι αντιλήφθηκε αμέσως την πλαστότητα του έργου. Το σπουδαιότερο: έγινε έξω φρενών όταν έμαθε ότι ο αντίπαλός του σχεδίασε μια τόσο επιτυχημένη απάτη η οποία του απέδωσε 10 ολόκληρα εκατομμύρια. Το κύρος του Medici είχε πληγεί ανεπανόρθωτα. Η διακίνηση του δεύτερου Κούρου στην αγορά ήταν μια ιδέα που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από αυτόν. Ήταν στην ουσία μια έμμεση υπόδειξη της πλαστότητας του έργου που είχε αγοραστεί από το Μουσείο.

Αυτή η υπόδειξη του Medici ήταν αρκετή για να αρχίσει η αρχαιολογική έρευνα, η οποία επιβεβαίωσε την απάτη. Το Μουσείο, αναγνωρίζοντας την πλαστότητα του έργου, το οποίο εξέθετε (και συνεχίζει να εκθέτει) ανάμεσα σε άλλες αρχαιοελληνικές, ρωμαϊκές και ετρουσκικές αρχαιότητες, στην ταμπέλα που συστήνει τον ελληνικό Κούρο, σημειώνει: «έργο του 530 π.Χ. ή σύγχρονη απομίμηση». Όσο για τον Medici, συνελήφθη για αρχαιοκαπηλία το 1997. Το 2004 καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 χρόνων και του επιδικάστηκε πρόστιμο –τι ειρωνεία!- 10.000.000 ευρώ, το μεγαλύτερο που έχει ποτέ επιβληθεί στην Ιταλία για τέτοιο αδίκημα. 

Πηγή για την εικόνα:

https://en.wikipedia.org/wiki/Getty_kouros#/media/File:Kouros.jpg