Τρίτη 16 Απριλίου 2013

Ποιήματα του πολέμου και της ειρήνης


Το 1914, ο Guillaume Apollinaire κατατάσσεται εθελοντής και μεταφέρεται στο μέτωπο της Καμπανίας. Εκεί θα πολεμήσει μέχρι το 1916, όταν ένα θραύσμα όλμου, την ώρα που εκείνος διάβαζε στο χαράκωμα, τον βρίσκει και τον τραυματίζει στο κεφάλι. Επιστρέφει στο Παρίσι με το κεφάλι του μπανταρισμένο και κυκλοφορεί με τη στρατιωτική του στολή στολισμένη με όλα τα παράσημα. Εκείνος, συνεπαρμένος από τον πόλεμο, ονειρεύεται τη νίκη της Γαλλίας, ενώ οι άλλοι τον χλευάζουν.



Το 1918, έξι ημέρες πριν τελειώσει ο πόλεμος, ο Apollinaire πεθαίνει από ισπανική γρίπη. Ήταν μόλις 38 χρονών. Την ίδια χρονιά, μετά τον θάνατό του, εκδίδεται ένα έργο με τις εντυπώσεις του από τον πόλεμο. Έχει τον τίτλο Calligrammes. Poèmes de la paix et de la guerre (Καλλιγραφήματα. Ποιήματα για την ειρήνη και τον πόλεμο). Η φθορά του χρόνου στις ειρηνικές περιόδους δένεται με τη βίαιη καταστροφή του πολέμου. Η μελαγχολία της ερωτικής θύμησης δένεται με τη θλίψη της απώλειας.


Όμως, το πιο περίεργο: σε τούτη τη συλλογή ο Apollinaire συνενώνει λέξεις, γράμματα και φράσεις και δημιουργεί  πολύπλοκα οπτικά κολάζ. Το μαύρο μελάνι ζωγραφίζει το λευκό χαρτί. Ένα λαβωμένο περιστέρι, ένα συντριβάνι είναι τα σύμβολα της χαμένης από τον πόλεμο ευτυχίας. Η σελίδα γίνεται ένας καμβάς, με νοήματα που αποκωδικοποιούνται με πολλαπλά, αφού δεν μπορείς πια να διαβάσεις με τον γνωστό, γραμμικό, τρόπο. Τώρα άξονας δεν υπάρχει, ούτε δεξιά κι αριστερά, ούτε πάνω και κάτω. Είσαι ελεύθερος να διαλέξεις, να αποφασίσεις  το πως και, κατά συνέπεια, και το τι.


Καλλιγραφία και ιδεογράμματα συναιρούνται και δίνουν τον τίτλο του έργου σημαίνοντας την έγνοια του Apollinaire η γραφή να σχετίζεται με την ομορφιά.  Η ζωή να σχετίζεται με την ομορφιά.

1 σχόλιο: