Όταν ο Chagall συνάντησε τον Apollinaire

Το 1910 ένας νεαρός ζωγράφος, μόλις είκοσι τριών ετών, ο Marc Chagall, εγκαθίσταται στο Παρίσι, όπου δεσπόζει ο κυβισμός,  φέρνοντας μαζί του από τη μακρινή πατρίδα του, τη Ρωσία, τους ώριμους γήινους και σκοτεινούς χρωματικούς τόνους που σημαδεύουν την πρώτη περίοδο της ζωγραφικής του.  Στο Παρίσι ο καλλιτέχνης βρίσκει τον τρόπο να ξεκλειδώσει τον εσωτερικό του κόσμο, να επινοήσει έναν ευτυχισμένο φανταστικό κόσμο και να εκφράσει στους πίνακές του τη χαρά και τη νοσταλγία. Είναι αυτό κυβισμός; Δεν είναι, πάντως, ο παριζιάνικος κυβισμός, και γι’ αυτό οι ομότεχνοί του δυσκολεύονται να καταλάβουν και να αποδεχτούν το έργο του.

              Αυτοπροσωπογραφία με πινέλα, 1909

                        Λάδι σε μουσαμά

Ντύσελντορφ, Συλλογή Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας

Η αναγνώριση του Chagall έρχεται από τους λογοτέχνες: τον Σουηδό Blaise Cendrars και τον Γαλλοπολωνό Guillaume Apollinaire. Με τον δεύτερο ο Chagall αναπτύσσει στενή φιλία και είναι αυτός που πρώτος χαρακτήρισε τη ζωγραφική του surnaturel (=υπερφυσική).  Ο όρος που ο Apollinaire χρησιμοποίησε για να περιγράψει τη ζωγραφική του Chagall εξελίχθηκε στον όρο surrealism (=υπερρεαλισμός). Από την άλλη, ο ποιητής, μέντορας περισσότερο παρά φίλος, έδωσε ευκαιρίες στον Chagall να εκθέσει τα έργα του. Κι εκείνος, ευγνώμων, ζωγράφισε (με λάδι, ασημόσκονη και χρυσόσκονη σε μουσαμά) ένα έργο με τίτλο Φόρος τιμής στον Απολιναίρ.

Το κέντρο του πίνακα καταλαμβάνουν οι ενωμένες μορφές του Αδάμ και της Εύας με το μήλο, ενώ οι αριθμοί στην κυκλική επιφάνεια θυμίζουν καντράν ρολογιού. Σε μια γωνιά του πίνακα ο Chagall γράφει τα ονόματα των φίλων του μαζί με τα σύμβολα των τεσσάρων στοιχείων της φύσης. 

Το έργο φιλοτεχνήθηκε το 1911 και την άνοιξη του 1914 παρουσιάστηκε στην πρώτη ατομική έκθεση του Chagall, η οποία διοργανώθηκε στο Βερολίνο από τον Herwarth Walden, εκδότη του περιοδικού Der Sturm (Η Θύελλα), μετά από πρόταση του Apollinaire. Σήμερα το έργο βρίσκεται στο Δημοτικό Μουσείο van Abbe, στο Eϊντχόφεν.

Πηγές για τις εικόνες:

http://www.abcgallery.com/C/chagall/chagall51.html

http://www.tate.org.uk/context-comment/articles/artist-heart-cultural-vortex