Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης

29 Μαΐου 1913 –ακριβώς εκατό χρόνια πριν. Παρίσι. Théâtre des Champs Élysées.

Είναι η πρεμιέρα του έργου του Igor Stravinsky, Rite of Spring (Ιεροτελεστία της Άνοιξης) με τα ρωσικά μπαλέτα του Sergei Diaghilev σε χορογραφία του Vaslav Nijinski (πρωτοχορεύτρια η Maria Piltz) και με κοστούμια του Nicolas Roerich. Στο πόντιουμ ο Pierre Monteux.

Το θέμα του έργου; Η φύση που σιγά-σιγά ξυπνάει και οι αρχέγονες ιεροτελεστίες που συνοδεύουν αυτό το ξύπνημα. Όλα γιορτάζουν την ιερή δύναμη της μητέρας γης κι ανάμεσά τους ένα κορίτσι, η Εκλεκτή, ντυμένη στα λευκά, χορεύει εκστατικά ως τη στιγμή που ο σοφός γέροντας  θα προφέρει τις μαγικές λέξεις κι εκείνη θα πέσει νεκρή, καθαγιάζοντας με τη θυσία της τη φύση και προετοιμάζοντας την αναγέννησή της. Η πολύτιμη άνοιξη έρχεται γεμάτη δύναμη και σφρίγος μέσα σε αλαλαγμούς από το έξαλλο πλήθος.

Πρωτόγονα ένστικτα, ερωτισμός, ζωική δύναμη και εξωτική μαγεία είναι τα υλικά αυτού του πρωτοποριακού έργου.  Παραδοσιακά φολκλορικά στοιχεία ενσωματώθηκαν στη μουσική, στον χορό και στα κοστούμια. Η παραδοσιακή μελωδική γραμμή υποχώρησε προς όφελος του ρυθμού. Η επιτήδευση έδωσε τη θέση της στον δυναμισμό μιας βάρβαρης πνοής. Οι στάσεις του σώματος, οι κινήσεις και τα σχήματα της χορογραφίας σε τίποτα δεν θύμιζαν ό,τι είχε παρασταθεί ως τότε. Το σώμα χάνει την ελαφράδα του και παραμένει αλύγιστο, καρφωμένο στο έδαφος με φρενήρη ποδοπατήματα.

Όλη η καλή κοινωνία του Παρισιού συνωστίζεται ανυποψίαστη στο θέατρο. Φανταχτερές τουαλέτες και μαύρα κομψά κοστούμια, ακριβά κοσμήματα και χτενίσματα της μόδας. Η παράσταση αρχίζει. Ένας καταιγισμός από πρωτόγονους ρυθμούς ακούγεται. Ηχοχρώματα καινούρια. Δομές άγνωστες. Χορογραφία διαβολική. Μια απίστευτη ενέργεια κατακλύζει την αίθουσα. Πνιχτά χάχανα και σούσουρο στο πλήθος ήδη από την εισαγωγή.  «Σιωπή, κότες της αριστοκρατίας», κραυγάζει ο συνθέτης Florent Schmitt. Αρχίζουν τα γιουχαΐσματα. Μια τεράστια αναταραχή που δεν επιτρέπει στους συντελεστές να ακούνε ούτε καν τη μουσική. Κάποια μικροαντικείμενα  εκτοξεύονται  προς  την κατεύθυνση της ορχήστρας που συνεχίζει να παίζει απτόητη. Ο Nijinski ουρλιάζει στους χορευτές να χορεύουν με ρυθμό. Ο Diaghilev αναβοσβήνει τα φώτα για να σταματήσει τη φασαρία. Ο Stravinsky εξοργισμένος εγκαταλείπει το θέατρο. Ο Ravel, στη γωνιά του, κρατάει ακατάπαυστα σημειώσεις, εντυπωσιασμένος με ό,τι βλέπει και ακούει.

Μετά από εννέα παραστάσεις, το έργο κατέβηκε, αφού πρώτα κατάφερε να χωρίσει τον παρισινό τύπο στα δυο. Όμως ο Stravinsky επέμεινε. Δέχθηκε, εξάλλου, και την υποστήριξη του Claude Debussy και του Maurice Ravel, που αναγνώρισαν την ιδιοφυΐα του. Έναν χρόνο αργότερα, στις 5 Απριλίου, επανέρχεται  στο Παρίσι, στο Cazino de Paris αυτήν τη φορά, με την ορχηστρική μορφή του έργου και αποθεώνεται, ενδεχομένως από το ίδιο κοινό που την προηγούμενη φορά τον είχε αποκηρύξει.

Σήμερα η Ιεροτελεστία της Άνοιξης θεωρείται έργο-σταθμός και είναι  συνώνυμη με την ουσία και την ιδέα του Μοντερνισμού. H αυθεντική χορογραφία αποκαταστάθηκε το 1987 από τη Millicent Hodson.

Η Ιεροτελεστία της Άνοιξης από την Pina Bausch:

Πηγές:

http://www.lan-paris.com/en/miscellaneous/projet-secret/?ref=home

http://frenchculture.org/visual-and-performing-arts/news/rite-spring-centennial

http://www.thefamouspeople.com/profiles/igor-stravinsky-325.php

https://www.youtube.com/watch?v=s7pV2cX0qxs