Γεωπολιτική: Alfred Thayer Mahan

Ο Alfred Thayer Mahan ήταν Αμερικανός ναύαρχος και ιστορικός. Δύο είναι τα σημαντικότερα βιβλία του, χάρη στα οποία κατέκτησε παγκόσμια αναγνώριση και τα οποία θεωρούνται θεμελιώδη για κάθε γεωπολιτική ανάλυση: The Influence of Sea Power upon History 1660-1783, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1890, και The Influence of Sea Power upon the French Revolution and Empire 1793-1812, το οποίο δημοσιεύθηκε δύο χρόνια αργότερα.

Πώς εξηγείται, αναρωτιέται ο Mahan, η νίκη των Ρωμαίων επί των Καρχηδονίων κατά τον Β΄ Καρχηδονιακό Πόλεμο; Εξηγείται, απαντάει, λόγω της ναυτικής υπεροχής των Ρωμαίων, η οποία τους επέτρεψε να μεταφέρουν ενισχύσεις από την Ιταλία στην Ισπανία και να απομονώσουν έτσι στην Ιταλία τον ισχυρότατο στρατό του Αννίβα, μεταφέροντας ταυτόχρονα τον πόλεμο στην περιοχή της Καρχηδόνας. Πώς εξηγείται η σπουδαία διεθνής θέση της Βρετανίας κατά τον 19^ο αιώνα; Εξηγείται λόγω της θαλάσσιας ισχύος της, η οποία εν τέλει μεταφράζεται σε οικονομική ισχύ, ισχυρίζεται ο Mahan.

Οι απόψεις, λοιπόν, του Mahan, με τη χρήση εμπειρικών παραδειγμάτων θεωρητικοποιούνται και στρέφονται γύρω από την έννοια της θαλάσσιας ισχύος. Αυτήν ο  Mahan θεωρεί ως τον βασικό παράγοντα που κάνει μια χώρα μεγάλη και ισχυρή και αυτή επηρεάζεται από έξι βασικά στοιχεία:

α) τη γεωγραφική θέση: δηλαδή, πόσο κοντά ή μακριά από τις θαλάσσιες διόδους είναι μια χώρα,

β) τη φυσική διαμόρφωση, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο είναι διαμορφωμένη η ακτογραμμή μιας χώρας, καθώς και το πόσο γόνιμο ή μη είναι το έδαφός της,

γ) τη γεωγραφική έκταση, δηλαδή το μήκος της ακτογραμμής μιας χώρας σε συνδυασμό με το μέγεθος του πληθυσμού της,

δ) τον αριθμό του πληθυσμού, ειδικότερα του πληθυσμού που έχει πρόσβαση στη θάλασσα,

ε) τον εθνικό χαρακτήρα, δηλαδή το κατά πόσον σε μια χώρα υπάρχει τάση για εμπορική δραστηριότητα,

στ) τον χαρακτήρα της κυβέρνησης, δηλαδή το κατά πόσον η κυβέρνηση είναι προσανατολισμένη στην ανάπτυξη της θαλάσσιας ισχύος της.

Η παγκόσμια ιστορία ερμηνεύεται από τον Mahan ως διαμάχη για τον έλεγχο των θαλασσών. Η θαλάσσια ισχύς μιας χώρας σημαίνει ανάπτυξη ισχυρού στόλου που θα την εξυπηρετήσει εμπορικά σε περίοδο της ειρήνης και πολεμικά σε περίοδο πολέμου, απόκτηση υπερπόντιων βάσεων στρατηγικής σημασίας και ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων παγκόσμιας κλίμακας. Η Αμερική, επομένως, υποστηρίζει ο Mahan, εάν επιθυμεί να διαδραματίσει παγκόσμιο ρόλο, δεν έχει παρά να ακολουθήσει το παράδειγμα της Βρετανίας (για την οποία προέβλεψε ότι η δύναμή της σταδιακά θα υποχωρούσε) και να αξιοποιήσει την πλεονεκτική νησιωτική της θέση, ισχυροποιώντας το ναυτικό της. Στην πράξη, οι απόψεις του Mahan άσκησαν μεγάλη επίδραση και εφαρμόστηκαν με την ανάληψη του ελέγχου από την Αμερική της διώρυγας του Παναμά και την κατάληψη των Φιλιππίνων και της Γκουάμ.

Πηγή για την εικόνα:

https://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Thayer_Mahan#/media/File:ATMahan.png