Ο διχασμός του φιλοσόφου (Μέρος Β΄)

Στο φανταστικό σενάριο του Hilary Putnam απάντησε ο επίσης Αμερικανός Tyler Burge. Για να δούμε πώς.

Ο Putnam, με το πείραμα της «Δίδυμης Γης», προσπάθησε να αποδείξει ότι η σημασία καθορίζεται από παράγοντες έξω από τον νου. Ο Burge γίνεται βασιλικότερος του βασιλέως, ισχυριζόμενος πως όχι μόνον η σημασία αλλά και ό,τι υπάρχει μέσα στον νου καθορίζεται από εξωτερικούς παράγοντες. Εξτερναλιστής, λοιπόν, και αυτός, αλλά κοινωνικός εξτερναλιστής, επιχειρηματολογεί υπέρ της άποψης ότι οι κοινωνικοί θεσμοί καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενο των σκέψεων και των πεποιθήσεών μας.

Ας υποθέσουμε, λέει ο Burge για να αποδείξει τη θέση του, ότι μία κυρία με το όνομα Jane υποψιάζεται πως πάσχει από αρθρίτιδα επειδή νιώθει πόνο στον μηρό. Η Jane, που δεν είναι γιατρός, δεν μπορεί να γνωρίζει πως η αρθρίτιδα είναι μία φλεγμονή των αρθρώσεων και όχι των οστών. Έτσι, όταν λέει τη φράση: «έχω αρθρίτιδα στον μηρό μου», εκφράζει μία ψευδή πεποίθηση. Ας φανταστούμε τώρα, συνεχίζει ο Burge, ότι αυτή η αδαής περί τα ιατρικά Jane δεν ζει στη γη, αλλά στη δίδυμη Γη του Hilary Putnam. Έχει τα ίδια συμπτώματα με τη γήινη Jane, όμως εκεί η λέξη «αρθρίτιδα» χρησιμοποιείται από τους γιατρούς για να περιγράψει μια κάπως διαφορετική ασθένεια η οποία προσβάλλει και τα οστά, ας την πούμε «Tharthritis» (=δίδυμη αρθρίτιδα). Όταν, λοιπόν η Jane λέει: «έχω αρθρίτιδα στον μηρό μου», εκφράζει στην πραγματικότητα την ορθή πεποίθηση ότι έχει «Tharthritis». Σύμφωνα με τον Burge, σε αυτό το αντιπαράδειγμα, η Jane δεν έχει την πεποίθηση ότι πάσχει από αρθρίτιδα στον μηρό, όπως δεν έχει καμιά άλλη πεποίθηση για την αρθρίτιδα γενικά, εφόσον κανείς στη γλωσσική της κοινότητα δεν κατέχει την έννοια της «αρθρίτιδας». Τα εγγενή στοιχεία των δύο Jane παραμένουν ίδια, όμως οι πεποιθήσεις τους είναι διαφορετικές, κι αυτό αποδεικνύει την ορθότητα της εξτερναλιστικής θεωρίας. Επιπλέον, υποστηρίζει ο Burge, το είδος των σκέψεων και των πεποιθήσεων που έχει καθεμιά από τις δύο Jane δεν καθορίζεται μόνον από το τι υπάρχει μέσα στο μυαλό τους, αλλά και από τη γλωσσική κοινότητα στην οποία ζουν και η οποία συνιστά το κοινωνικό τους περιβάλλον.

Όσα, πάντως, ο ίδιος ο Burge έχει στο μυαλό του διαμορφώθηκαν από την εποχή που, εξοργισμένος από τον πόλεμο της Αμερικής στο Βιετνάμ, εργάστηκε στις εκστρατείες του πρώτου μαύρου γερουσιαστή της Giorgia, του Andrew Young. Αλλά και αργότερα, όταν, αντί να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην Washington, όπως του πρότεινε ο Young, πρεσβευτής πλέον στα Ηνωμένα Έθνη επί Προεδρίας Carter, ο Burge αποφάσισε να σπουδάσει φιλοσοφία. Ο φιλόσοφος διχάστηκε, αλλά, όπως πιστεύει ο ίδιος, με τη φιλοσοφία κατάφερε να κάνει τον κόσμο καλύτερο, αν και σε μικρότερη κλίμακα απ’ ό,τι μέσω της πολιτικής.

Πηγές για τις εικόνες:

http://www.pbk.org/programs/displayscholars.aspx?id=46

http://www.ucd.ie/philosophy/putnam/ConferencePictures.html