Paul Cézanne: ζωγραφίζοντας το όρος Sainte-Victoire

Στην περιφέρεια της Προβηγκίας, στη νότια Γαλλία, 30 χιλιόμετρα από τη Μασσαλία, βρίσκεται η πόλη Aix-en-Provence. Στα ανατολικά της υψώνεται το όρος Sainte-Victoire με τους αδρούς του όγκους. Σε ένα μικρό χωριό πλάι στο βουνό βρίσκεται η καλύβα όπου έμενε από το 1880 ο ζωγράφος Paul Cézanne. Από εκεί παρατηρούσε το βουνό, το οποίο αποτύπωσε, ανάμεσα στο 1882 και το 1906, μερικές δεκάδες φορές στα έργα του, που είναι σκορπισμένα σήμερα στα μουσεία όλου του κόσμου.

Τι είναι αυτό που κάνει έναν ζωγράφο να ζωγραφίζει το ίδιο και το ίδιο τοπίο, από διάφορες πλευρές, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, σε διαφορετικές εποχές, με ελαφρά τροποποιημένη κάθε φορά τεχνική;

Ο Cézanne, ζωγραφίζοντας το Sainte-Victoire, έκανε μια μεγάλη διαδρομή, από τον ιμπρεσιονισμό στον κυβισμό. Οι ιμπρεσιονιστές αναπαριστούν τα αντικείμενα όπως μας τα φανερώνει η στιγμιαία αντίληψη, ο Cézanne, πίσω από την ατμόσφαιρα που το περιβάλλει, αναζητεί το ίδιο το αντικείμενο. Θέλει να ζωγραφίσει την ύλη τη στιγμή που προσλαμβάνει μια μορφή, όπως το διατυπώνει ο Maurice Merleau-Ponty (Η αμφιβολία του Σεζάν. Το μάτι και το πνεύμα, Αθήνα: Νεφέλη, 1991, σ. 35). Στην πραγματικότητα, κάνει μια μεγάλη διαδρομή στην προσπάθειά του να αποδώσει, κατασκευάζοντας εμβληματικά συστήματα έκφρασης, τη συνάντησή του με τον κόσμο.

Ζωγραφίζει μόνος, με τους κριτικούς να μαίνονται εναντίον του («ζωγραφική ενός μεθυσμένου εκκενωτή βόθρων» θα χαρακτηρίσει τη δουλειά του κάποιος κριτικός) και τον ίδιο να διερωτάται μήπως αυτό το άλλο που εκείνος βλέπει και ζωγραφίζει οφείλεται απλώς και μόνο σε μια διαταραχή της όρασής του, σε ένα σωματικό ατύχημα.

Ο Cézanne ζωγραφίζει και ξαναζωγραφίζει το όρος Sainte-Victoire, επειδή η έκφραση αυτού που υπάρχει είναι μια ατελεύτητη προσπάθεια. Η εντύπωση παύει να συγκαλύπτει το ον, η ζωγραφική δεν είναι πια μια οπτική απάτη. Στα πρώτα του έργα με θέμα το Sainte-Victoire ο Cézanne σχεδιάζει, αποδίδει τα δέντρα σε πρώτο πλάνο και τις κορυφογραμμές στο βάθος. Σιγά-σιγά τα περιγράμματα υποχωρούν, ώσπου, στα τελευταία του έργα, οι γραμμές είναι ανύπαρκτες και οι διαφορετικοί όγκοι αποδίδονται μόνο με την εναλλαγή του χρώματος.

1882-85, 1885-87, 1904, 1904-06

Το τοπίο, έλεγε ο Cézanne, σκέφτεται τον εαυτό μου μέσα μου^. εγώ είμαι η συνείδησή του.

Ο καλλιτέχνης βλάσταινε μαζί με το τοπίο.

Πηγές:

https://en.wikipedia.org/wiki/Paul_C%C3%A9zanne

http://www.theartwolf.com/landscapes/cezanne-montagne-sainte-victoire.htm