Honoré de Balzac, Το κρίνο στην κοιλάδα

Το Bildungsroman, που οι Γάλλοι το ονομάζουν Roman d’apprentissage και στα ελληνικά αποδίδεται ως «μυθιστόρημα ενηλικίωσης» ή «μυθιστόρημα διάπλασης» ή, ακόμη, ως «μυθιστόρημα μαθητείας», αφηγείται τις εμπειρίες, συχνά συγκρουσιακές, ενός ήρωα οι οποίες τον οδηγούν στην ενηλικίωση και στην ωριμότητα. Από τη Γερμανία, όπου άνθησε τον 18^ο και 19^ο αιώνα, το Bildungsroman πέρασε σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή λογοτεχνική παράδοση. Στη Γαλλία γεννήθηκαν διάσημα δείγματα αυτού του μυθιστορηματικού είδους, ανάμεσά τους το μυθιστόρημα του Honoré de Balzac με τίτλο Le lys dans la vallée (Το κρίνο στην κοιλάδα) που γράφτηκε το 1835.

Εικονογράφηση από τον E. Toudouze

Το έργο αφηγείται τον πλατωνικό έρωτα του νεαρού αριστοκράτη Félix de Vandenesse για την ενάρετη σύζυγο του κόμη του Mortsauf. Στην πραγματικότητα, όλη η αφήγηση έχει τη μορφή επιστολής την οποία ο ερωτοχτυπημένος νεαρός απευθύνει στην κόμισσα Nathalie de Manerville, τη νέα του υποψήφια αγαπημένη. Η ανάγνωση της επιστολής, αντί να συγκινήσει τη νεαρή, την απογοητεύει εντελώς. Πώς θα μπορούσε αυτή να συγκριθεί με την αιθέρια Henriette de Morsauf ή με την αλαζονική Lady Arabelle Dudley, στην οποία ο Félix βρήκε παρηγοριά και η οποία του δίδαξε τις ηδονές της σάρκας;

Οι μελετητές ανακαλύπτουν αυτοβιογραφικά στοιχεία στο έργο, ταυτίζοντας την Henriette με τη Laure de Berny, τη μούσα και ερωμένη του Balzac. Και το πραγματικό και το μυθιστορηματικό πρόσωπο καθοδήγησαν τους νεαρούς ερωτευμένους στους δρόμους της ζωής, τους βοήθησαν να ωριμάσουν και να ενηλικιωθούν. Τα πάθη είναι δυνατά, ο αισθησιασμός διάχυτος, οι κοινωνικές συμβάσεις αξεπέραστες, οι ματαιώσεις δραματικές και το άρωμα των muguet, των κρίνων που φυτρώνουν στην κοιλάδα και που ονοματίζουν το έργο, το μυρίζουμε σε κάθε σελίδα.

Όμως, πλάι στη σοβαρή του διάσταση, το έργο έχει και μια ανατρεπτική, χιουμοριστική πλευρά. Όλο αυτό το ιερό πάθος, ο ανεκπλήρωτος έρωτας, τα ερωτόλογα, η αφοσίωση, οι παλινδρομήσεις, η θυσία, που περιγράφονται από τον Félix με κάθε γλυκερή λεπτομέρεια σε σημείο ώστε να προκαλούν βαρυστομαχιά στον αναγνώστη, φαίνεται ότι προκαλούν την ίδια βαρυστομαχιά και στον αποδέκτη της αφήγησης. Η Nathalie το βάζει στα πόδια. Τέτοια υπερβολή πώς να την αντέξει; Κι έτσι το έργο/επιστολή πετυχαίνει το αντίθετο από αυτό που επιδιώκει. Τόσο μεγάλο έρωτα δεν μπορεί να τον καταπιεί κανείς εύκολα. Και μόνο ως αφήγηση τον λιγώνει. Πού να τον ζήσει κιόλας!

Πηγή για την εικόνα:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:BalzacLilyValley02.jpg