Αντιγράφοντας τον Vermeer

Στις 29 Μαΐου 1945 συλλαμβάνεται ως συνεργός σε υπόθεση εσχάτης προδοσίας ο Ολλανδός ζωγράφος Han van Meegeren. Η κατηγορία που του απαγγέλλεται είναι ότι πούλησε έργα πολιτιστικής κληρονομιάς στους Ναζί. Ο λόγος είναι ότι στη συλλογή του Hermann Göring, υψηλόβαθμου στελέχους του Γ’  Ράιχ,  βρέθηκε ένας πίνακας του Johannes Vermeer, στην πώληση του οποίου εμπλεκόταν ο Meegeren.

Ο ζωγράφος βρίσκεται σε δεινή θέση, καθώς η τιμωρία για μια τέτοια κατηγορία είναι θάνατος. Προκειμένου, λοιπόν, να αποφύγει τη θανατική ποινή, ο Meegeren αποκαλύπτει το ένοχο μυστικό του. Ο πίνακας του Vermeer που βρίσκεται στα χέρια του Γερμανού δεν είναι αυθεντικός. Η δουλειά είναι άψογη, όμως ο πίνακας είναι πλαστός. Στις 12 Νοεμβρίου 1947, μετά από δίκη μεγάλης δημοσιότητας, ο Meegeren καταδικάζετα για πλαστογραφία και απάτη. Η ποινή είναι σαφώς μικρότερη (φυλάκιση ενός χρόνου) και, εξάλλου, ούτε καν την εκτίει, επειδή δύο μήνες μετά την καταδίκη του πεθαίνει χτυπημένος από δύο απανωτά καρδιακά επεισόδια.

Κι όμως, ο Meegeren δεν ξεκίνησε την καριέρα του ως πλαστογράφος, αλλά ως ζωγράφος, και μάλιστα ικανότατος. Οι κριτικοί, ωστόσο, της εποχής, εντυπωσιασμένοι από τα αναδυόμενα ρεύματα του κυβισμού και του σουρεαλισμού, θεώρησαν τα έργα του Meegeren πολύ παραδοσιακά, πολύ κοντινά στην τεχνική του 17^ου αιώνα, και κατέληξαν ότι το ταλέντο του ήταν στη μίμηση των μεγάλων έργων. Ο Meegeren, αφού πρώτα προσπάθησε να υπερασπιστεί τον εαυτό του γράφοντας μια σειρά άρθρων στο μηνιαίο περιοδικό De Kemphaan, στη συνέχεια αποφάσισε να εκμεταλλευτεί το «ταλέντο» του και άρχισε να ζωγραφίζει όχι ακριβή αντίγραφα, αλλά έργα «με τον τρόπο του» Frans Hals, του Pieter de Hooch και του Gerard ter Borch. Ειδικά στον Vermeer επιφύλαξε ιδιαίτερη τιμή, καθώς αποφάσισε να αντιγράψει ένα έργο του το οποίο θα γινόταν το μεγάλο του αριστούργημα.

Ο Meegeren δεν ήταν ερασιτέχνης. Του πήρε έξι ολόκληρα χρόνια για να βελτιώσει την τεχνική του. Κι όταν τα κατάφερε, ζωγράφισε εν τέλει το 1936 το έργο The supper at Emmaus (Το δείπνο στους Εμμαούς). Οι κριτικοί τέχνης το αποθέωσαν θεωρώντας το αυθεντικό και ο ιστορικός τέχνης Abraham Bredius το χαρακτήρισε «ένα ανέγγιχτο αριστούργημα από τα χέρια του Vermeer». Ο Meegeren κέρδισε μια περιουσία από την πώληση του έργου, που την επένδυσε στην αγορά μιας μεγαλοπρεπέστατης οικίας την οποία διακόσμησε με αυθεντικά έργα Ολλανδών ζωγράφων.

Μέχρι τον Δεκέμβριο του 1943 ο Meegeren είχε κερδίσει μεταξύ 5,5 και 7,5 εκατομμύρια γκίλντες (σημερινά 25-30 εκατομμύρια δολάρια). Και πάλι, διέθεσε τα χρήματά του για να αγοράσει σπίτια, κοσμήματα και έργα τέχνης, ζώντας συγχρόνως σαν Κροίσος.

Το 1942, το έργο του Christ with the Adulteress (Ο Χριστός με τη μοιχαλίδα) πουλήθηκε στον Ναζί τραπεζίτη Alois Mield, ο οποίος με τη σειρά του το πούλησε στον Göring για 7 εκατομμύρια σημερινά δολάρια. Κάποιος ειδικός θα μπορούσε ενδεχομένως να αντιληφθεί εύκολα ότι επρόκειτο για πλαστό Vermeer, επειδή η ποιότητα της ζωγραφικής του Meegeren είχε σαφώς υποβαθμιστεί. Ο Meegeren ήταν σοβαρά άρρωστος, έπινε και έπαιρνε μορφίνη για να καταπολεμήσει την αϋπνία που τον βασάνιζε. Όμως, τα έργα του Vermeer είχαν αποσυρθεί από την αγορά και βρίσκονταν κρυμμένα ώστε να μην κινδυνεύσουν από τον πόλεμο και τρόπος να συγκριθεί με αυτά δεν υπήρχε.

Η απάτη αποκαλύφθηκε τρία χρόνια αργότερα. Η ανάκριση του Mield οδήγησε στον Meegeren, ο οποίος απέδειξε την πλαστογραφία ζωγραφίζοντας τον τελευταίο του πλαστό Vermeer μεταξύ Ιουλίου και Δεκεμβρίου 1945 ενώπιον δημοσιογράφων και μαρτύρων ορισμένων από το δικαστήριο. Jesus among the Doctors (Ο Ιησούς μεταξύ των γιατρών) είναι ο τίτλος αυτού του έργου. Τον Φεβρουάριο του 1946 ο Meegeren αφέθηκε ελεύθερος και η δίκη του για πλαστογραφία και απάτη έγινε, όπως σημειώσαμε, τον επόμενο χρόνο.
  

Πηγές για τις εικόνες:

http://www.essentialvermeer.com/misc/van_meegeren.html#.WOSgl_nyjIU

http://www.essentialvermeer.com/misc/van_meegeren.html#.WOSfvPnyjIU

https://priceonomics.com/the-art-forger-who-became-a-national-hero/

https://gr.pinterest.com/pin/307722587014377063/