Οι ζωγράφοι μιλούν για τους φιλοσόφους (Μέρος Α΄)

Πώς φαντάζονται οι άνθρωποι τους φιλοσόφους; Πώς τους αποτυπώνουν οι ζωγράφοι;

Το 1865 η υποψηφιότητα του τριαντατριάχρονου Γάλλου Édouard Manet να εκθέσει τα έργα του στο Salon de Paris απορρίπτεται και εκείνος, απογοητευμένος, ξεκινάει ένα ταξίδι προσκύνημα στην Ισπανία. Εκεί, στο Museo del Prado της Μαδρίτης, βλέπει τα έργα του σπουδαίου Ισπανού ζωγράφου  του 17^ου αιώνα Diego Rodríguez de Silva y Velázquez. Ανάμεσά τους δύο μάλλον σατιρικά έργα που απεικονίζουν δύο ζητιάνους-φιλοσόφους, τον Αίσωπο και τον Μένιππο.

Ο Manet  ήταν έτοιμος να γοητευτεί από τέτοια έργα, αφού οι περισσότεροι ρεαλιστές καλλιτέχνες του 19ου αιώνα (λογοτέχνες και συγγραφείς) εκδηλώνουν μεγάλη συμπάθεια για τους πάσης φύσεως απόκληρους. Ρακοσυλλέκτες, σαλτιμπάγκοι, ζητιάνοι αντιμετωπίζονται ως αντικομφορμιστές εκπρόσωποι του αστικού υποκόσμου. Μεταξύ του 1865 και του 1867 ο Manet ζωγραφίζει κι εκείνος δύο έργα (βρίσκονται σήμερα στο Art Institute of Chicago), συμπληρωματικά μεταξύ τους, τα οποία απεικονίζουν φιλοσόφους και τα οποία και είναι επηρεασμένα από αυτήν τη θετική διάθεση για τύπους του περιθωρίου. Οι φιλόσοφοί του ζωγραφίζονται, λοιπόν, ως ζητιάνοι, ντυμένοι με κουρέλια, έχουν γενειάδα και ατημέλητα μαλλιά. Κυριαρχούν οι σκούροι γήινοι τόνοι, ενώ λείπει το σκηνικό βάθος. Ένα λερό καταξεσχισμένο παλτό καλύπτει τα χέρια του ενός, μπροστά από τον οποίο βρίσκονται λίγα ανοιγμένα στρείδια, ενώ του δεύτερου το δεξί χέρι απλώνεται σε ικεσία. 

Η φτώχεια συνδέεται με τη φιλοσοφία. Ο κοινωνικός αποκλεισμός συνδέεται με τη σπάνια διόραση. Οι φιλόσοφοι που ζωγραφίζουν ο Velázquez και ο Manet έχουν αναλογίες με τους αρχαίους κυνικούς: συμπεριφορά ωμά ειλικρινής, χωρίς υπεκφυγές, αναίσχυντη, δίχως ντροπές στις δημόσιες πράξεις. Σκύλοι που γάβγιζαν και δάγκωναν ήσαν οι κυνικοί.

Είναι έτσι οι φιλόσοφοι; Τους βλέπουν έτσι όλοι οι ζωγράφοι;

Πηγές για τις εικόνες:

http://www.artic.edu/aic/collections/

http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89sope_(V%C3%A9lasquez)

http://fr.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9nippe_(V%C3%A9lasquez)