Η συνθήκη της Βεστφαλίας

Η ληξιαρχική πράξη γέννησης του σημερινού συστήματος των κυρίαρχων κρατών στην Ευρώπη τοποθετείται στο έτος 1648. Εκείνη τη χρονιά τερματίζονται οι καταστροφικοί θρησκευτικοί πόλεμοι της πρώιμης νεότερης ευρωπαϊκής ιστορίας με την υπογραφή της συνθήκης της Βεστφαλίας (στις 24 Οκτωβρίου). Η συνθήκη περιλαμβάνει:

α) συμφωνία μεταξύ της Ολλανδικής Δημοκρατίας (17 επαρχιών των Κάτω Χωρών) και του Στέμματος της Ισπανίας, η οποία τερματίζει τον Ογδοηκονταετή Πόλεμο,

β) συμφωνία η οποία τερματίζει τον Τριακονταετή Πόλεμο μεταξύ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και των καθολικών συμμάχων της, από τη μία πλευρά, και των προτεσταντικών δυνάμεων που υποστηρίζονται από την καθολική Γαλλία, από την άλλη πλευρά.

Ηττημένος εμφανίζεται ο Αψβούργος Γερμανός αυτοκράτορας Ferdinand III, ο οποίος συναινεί να μεταβληθεί το κράτος του σε ομοσπονδία (350 κρατών συνολικά) και να αναγνωρίσει την ανεξαρτητοποίηση της Ελβετίας. Η Γαλλία, αντίθετα, κερδίζει τις περιοχές Metz, Toul, Verdun και Haute-Alsace.

Στο εξής, στη λεγόμενη «βεστφαλιανή Ευρώπη», καθολικά και προτεσταντικά κράτη συμφωνούν να συνυπάρχουν αρμονικά και να τηρούν την αρχή του αμοιβαίου σεβασμού της κυριαρχίας τους. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι δεν επιτρέπεται πλέον η παρέμβαση ενός κράτους στα εσωτερικά ζητήματα (θρησκευτικά ή άλλα) άλλου κράτους. Επιπλέον, η μεταξύ κρατών επιθετικότητα διατηρείται υπό έλεγχο όχι πια χάρη στη λειτουργία πανευρωπαϊκών παραγόντων πολιτικής ισχύος (η καθολική εκκλησία ως τέτοιος παράγοντας, αντί να μειώσει, πέτυχε μάλλον να ενισχύσει την επιθετικότητα), αλλά  από την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ κρατικών φορέων που ενδιαφέρονται να μεγιστοποιούν την ισχύ τους ώστε να εξασφαλίζουν την επιβίωση και τα συμφέροντά τους.

Αυτές οι αρχές, που υιοθετήθηκαν από την Ευρώπη το 1648, γρήγορα αποτέλεσαν τη βάση του διεθνούς συστήματος πολιτικής οργάνωσης και επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό το διεθνές δίκαιο. Και μολονότι υπάρχουν πολλά παραδείγματα διείσδυσης των ισχυρών κρατών στα εσωτερικά ζητήματα των ασθενέστερων, αυτές οι αρχές έχουν αποδειχθεί ανθεκτικές: η εθνική ταυτότητα των ανθρώπων έχει αποτελέσει την πιο αποτελεσματική προστασία της εθνικής τους ανεξαρτησίας και ασφάλειας.

Πηγή για την εικόνα:

https://en.wikipedia.org/wiki/Peace_of_Westphalia#/media/File:Westfaelischer_Friede_in_Muenster_(Gerard_Terborch_1648).jpg