Αντικρίζοντας τα γλυπτά του Παρθενώνα

Μυθιστορηματική συνάντηση του Ανδρέα Κάλβου με τα γλυπτά του Παρθενώνα στο Βρετανικό Μουσείο το 1817.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Βλάσση Τρεχλή: Ανδρέας Κάλβος. Το χαμένο πορτραίτο, Αθήνα: Κέδρος, 2014.

«Πλησίαζαν Χριστούγεννα, όταν επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο πριν από μερικούς μήνες είχε ανοίξει για το κοινό την αίθουσα με τα γλυπτά του Παρθενώνα. Την πρώτη του επίσκεψη ακολουθεί μια δεύτερη και μετά μια τρίτη.

Κάθεται για ώρες απέναντι στη ζωφόρο και στις μετόπες και παρατηρεί αχόρταγα τα κλεμμένα μάρμαρα. Πρώτη φορά βλέπει ελληνικά αγάλματα. Για πρώτη φορά έρχεται μπροστά στα μάτια του η αρχαία τέχνη. Πλησιάζει τα γλυπτά. Είναι το μόνο χειροπιαστό κομμάτι από μια Ελλάδα που μέχρι εκείνη τη στιγμή γνώριζε μέσα από τα κείμενα και την οποία μπορούσε τώρα, για πρώτη φορά, να αγγίξει. Αυτή η παρθενικότητα της σχέσης τον συγκλονίζει. Αγγίζει με τα ακρόρωγά του τα ανάγλυφα. Οδηγεί τα δάχτυλά του ανάμεσα στις φθαρμένες γραμμές, στις σπασμένες ακμές, στα κοίλα και στις καμπύλες. Οι πέτρες είναι κρύες, μα δεν αναριγεί από αυτό. Είναι εκεί, αυτός κι αυτές. Η περηφάνια της ακριβής συγγένειας του ανάβει το νου, και αυτό του θολώνει τα μάτια.

Θλίψη, αλλά συγχρόνως και ανομολόγητη χαρά, τον κυριεύουν. Ταυτίζεται μαζί τους, έτσι όπως τα βλέπει γεμάτα πληγές. Η έρημη πατρίδα γαντζώνεται στο νου του. Πόσο μακριά της βρίσκονται τα Μάρμαρα και ο ίδιος! Περιφέρει τη ματιά του πάνω στα ανάγλυφα και, χωρίς να το καταλάβει, ζωντανεύει μπροστά του η πομπή των Παναθηναίων. Ανασύρονται, από ένα παρελθόν που φαίνεται ξεχασμένο, σκηνές μοναδικές. Παρακολουθεί την πομπή να ανηφορίζει προς την Ακρόπολη. Ακούει τα άλογα να χλιμιντρίζουν καθώς γλιστρούν στο καλντερίμι. Τα βόδια της θυσίας μουκανίζουν. Βλέπει να ανασαίνουν τα γεμάτα σφρίγος ημίγυμνα κορμιά των ανδρών και οι συνεσταλμένες φιγούρες των αγνών κοριτσιών. Γυμνά αγόρια, κρατώντας από ένα κλαδί δάφνης, τραγουδούν με τη συνοδεία αυλών. Τα τύμπανα δίνουν το ρυθμό. Φτάνουν στ’ αυτιά του, σε μια γλώσσα που δεν του είναι άγνωστη, οι επιδοκιμασίες των πολιτών. Οι θεές και οι θεοί βρίσκονται ανάμεσά τους. Ο Απόλλων, η Ήρα, ο Ερμής, η Ήβη, η Ίρις, ο Ηρακλής. Η αρχαία λιτανεία, ακολουθώντας το ίδιο ιερό μονοπάτι, πορεύεται μέσα στους αιώνες».

Πηγή για την εικόνα:

http://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/gr/h/horsemen_-_west_frieze.aspx