Οι τρεις δυτικοευρωπαϊκές αναγεννήσεις

Η Δυτική Ευρώπη γνώρισε τρεις πνευματικές αναγεννήσεις. Η πρώτη, από τα τέλη του 12^ου ως τα τέλη του 13^ου αιώνα, είναι ο Σχολαστικισμός, η δεύτερη, τον 16^ο αιώνα, είναι η Αναγέννηση, και η τρίτη, τον 18^ο αιώνα, είναι ο Διαφωτισμός.

Ο Σχολαστικισμός, σε μια εποχή που η Ευρώπη βγαίνει από τη βαρβαρότητα, ανακαλύπτει στον Αριστοτέλη τον ορθολογισμό, με τον οποίο επιχειρεί να κατοχυρώσει αντικειμενικά το κύρος του φορέα της γνώσης, που σε επίπεδο πολιτικό είναι ο φεουδάρχης, ενώ σε επίπεδο θρησκευτικό είναι η ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Εχθρός είναι η αταξία και όπλο η ορθολογική πολιτική άρθρωση, που χαλαρώνει με την παραπλανητική παραμυθία μιας προσδοκώμενης εξωκοινωνικής, υπερβατικής ευτυχίας, την οποία απλόχερα προσφέρει στους εξαθλιωμένους πληθυσμούς ο ρωμαιοκαθολικισμός.

Η Αναγέννηση είναι η εποχή ενός παγανισμού αρχαιοελληνικής έμπνευσης, ο οποίος επιστρατεύεται εναντίον της μεσαιωνικής πολιτικής και θρησκευτικής δεσποτείας. Η Ευρώπη, αργά αλλά αποφασιστικά, επιχειρεί να οικοδομήσει ένα νέο πολιτικό σύστημα, με αφετηρία και μοχλό την εμπιστοσύνη στη δύναμη του ανθρώπου.

Ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, τέλος, είναι ένα σύνθετο και πολύπλευρο πνευματικό κίνημα, που θεμελιώνεται στη μαχητική απόρριψη της μεταφυσικής: της μεταφυσικής αυθεντίας του πολιτικού δεσποτισμού αφενός, του ιδρυματικού φορέα της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αφετέρου. Αυτή η απόρριψη καθίσταται δυνατή τόσο χάρη στον ανθρωπισμό όσο και χάρη στην ανατίμηση της φύσης. Ο πρώτος ανακαλύπτει τον υποκειμενικό κόσμο, ενώ η ανατίμηση της φύσης, η οποία είναι το αποτέλεσμα της προόδου των φυσικών επιστημών, θέτει στο προσκήνιο τον αντικειμενικό κόσμο, επιτρέποντας τον παραλληλισμό μεταξύ των φυσικών νόμων και των νόμων οι οποίοι διέπουν την ανθρώπινη κοινωνία: οι πρώτοι μπορούν να περιγραφούν και να αναλυθούν ως το αντικείμενο ακριβούς και οριστικής γνώσης, και έτσι χειραφετούνται από τον Θεό, πράγμα που, κατ’ επέκταση, συνεπάγεται τη χειραφέτηση από τον Θεό και των δεύτερων, των ρυθμιστικών νόμων της ανθρώπινης συμβίωσης.

Πηγές για τις εικόνες:

http://www.crisismagazine.com/2013/the-linchpin-of-high-scholasticism-hugh-of-st-cher

http://www.whiteoak.org/historical-library/the-late-middle-agesearly-renaissance/philosophy-in-the-15th-century/

http://www.devoir-de-philosophie.com/dissertation-siecle-des-lumieres-133081.html