Όταν η λογοτεχνία μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο

Τον Μάρτιο του 1861 ο ρεπουμπλικανός Abraham Lincoln αναγορεύτηκε 16^ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, την ίδια στιγμή που ορισμένες Νότιες Πολιτείες διακήρυξαν την απόσχισή τους και σχημάτισαν δική τους κυβέρνηση στο Richmond της Virginia. Tον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς ξέσπασε ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος. Οι οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες μεταξύ των Βόρειων και των Νότιων Πολιτειών ήσαν πολύ διαφορετικές και με αυτές σχετιζόταν και η βασική αιτία του πολέμου που ήταν το ζήτημα της δουλείας. Οι δούλοι ήσαν το απαραίτητο εργαλείο των Νοτίων, των οποίων η οικονομία στηριζόταν στις μεγάλες φυτείες, και ιδιαίτερα στην παραγωγή βαμβακιού. Ο Lincoln, υποστηρίζουν οι περισσότεροι μελετητές, αν και εν όψει της εκλογής του διατύπωσε πιο μετροπαθείς θέσεις, είχε τοποθετηθεί με σαφήνεια επί του θέματος από το 1854. Ήταν κατά της δουλείας, και μάλιστα είχε πολλές φορές εκφωνήσει πύρινους λόγους εναντίον της.

Κι ενώ ο πόλεμος μαινόταν, μία κυρία πενήντα ενός ετών ταξίδεψε στην Washington D.C., τον Νοέμβριο του 1862. Στις 25 του μήνα είχε ραντεβού με τον Πρόεδρο Lincoln αυτοπροσώπως. Επρόκειτο για τη Harriet Beecher Stowe, μια συγγραφέα, μια πασίγνωστη Αμερικανίδα συγγραφέα. Eκείνη που έγραψε το δεύτερο πιο δημοφιλές βιβλίο του 19^ου αιώνα μετά τη Βίβλο: Uncle’s Tom Cabin or, The Life Among the Lowly (Η καλύβα του μπαρμπα-Θωμά).

Το βιβλίο είχε εκδοθεί το 1852 και αναφερόταν στην ιστορία ενός πολύ ικανού, τίμιου και έξυπνου νέγρου δούλου, του Θωμά, ο οποίος υπέφερε στα χέρια του απάνθρωπου αφέντη του και στο τέλος πέθανε από την κακομεταχείριση και την ταλαιπωρία. Το βιβλίο, την πρώτη χρονιά της κυκλοφορίας του, πούλησε στην Αμερική 300.000 αντίτυπα. Πολλοί λευκοί Αμερικανοί συγκινήθηκαν τόσο από το μυθιστόρημα της Stowe ώστε άρχισαν να μεταστρέφονται στο ζήτημα της δουλείας, ενώ οι Νότιοι οργίστηκαν και αγανάκτησαν.

Η Stowe, όταν έγραφε το βιβλίο της, δεν είχε την πρόθεση να αλλάξει τον κόσμο. Ούτε το βιβλίο, όταν γράφτηκε, προκάλεσε την αλλαγή. Η λογοτεχνία δεν έχει –δυστυχώς- αυτήν τη δύναμη. Απλώς, ο λογοτέχνης έχει το χάρισμα να αφουγκράζεται τους καιρούς και καλλιεργεί το κλίμα έτσι ώστε οι πολιτικές και οι κοινωνικές αλλαγές να βρίσκουν γόνιμο έδαφος. 

Τι ειπώθηκε μεταξύ του Lincoln και της Stowe στη συνάντηση τους παρέμεινε μυστικό. Αργότερα, ο γιος της ανέφερε ότι ο Πρόεδρος χαιρέτισε τη μητέρα του με τη φράση: «So you are the little woman who wrote the book that started this great war» (ώστε εσείς είστε η μικρή κυρία που έγραψε το βιβλίο το οποίο άρχισε αυτόν τον μεγάλο πόλεμο).

Από την ταινία του Stan Lathan (1987).

   Μπαρμπα-Θωμάς ο Avery Brooks

Πηγές για τις εικόνες:

http://en.wikipedia.org/wiki/Harriet_Beecher_Stowe

http://en.wikipedia.org/wiki/Abraham_Lincoln

http://en.wikipedia.org/wiki/Uncle_Tom's_Cabin

http://www.imdb.com/title/tt0094213/