Για τον Κούρο του Getty

Λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 εμφανίστηκε στην αγορά της τέχνης ένας ελληνικός Κούρος, πανομοιότυπος σχεδόν με τον διάσημο Κούρο που είχε αγοράσει το 1985 το Μουσείο Getty (γνωστό και ως Κούρο του Getty), για τον οποίο είχε πληρώσει το αστρονομικό ποσό των 10.000.000 δολαρίων. Η μόνη διαφορά των δύο έργων ήταν στο μέγεθος. Ο Κούρος του Getty έχει ύψος 2.06 μέτρα, ενώ ο άλλος ήταν μικρότερος. Η εμφάνιση του δεύτερου Κούρου έσπειρε σοβαρές αμφιβολίες για τη γνησιότητα του πρώτου.

Οι αμφιβολίες εντάθηκαν και από το γεγονός ότι το J. Paul Getty Museum, που βρίσκεται στο Los Angeles της Καλιφόρνια και είναι ένα από τα πλουσιότερα του κόσμου, είχε και άλλες φορές, κατά τη δεκαετία 1970-1980, εμπλακεί σε αμφιλεγόμενες αγοραπωλησίες και είχε επανειλημμένως κατηγορηθεί για την αγορά αντικειμένων προερχόμενων από αρχαιοκαπηλία.  Όλα ξεκίνησαν όταν επιμελητής του Μουσείου έγινε ο Τσεχο-Αμερικανός αρχαιολόγος Jiřì Frel. Ο Frel υιοθέτησε ένα σύστημα διευθέτησης της φορολογίας που επέτρεψε στο Μουσείο να εμπλουτίσει σημαντικά τις συλλογές του, με την αγορά, όμως, έργων αμφίβολης προέλευσης καθώς και έργων πλαστών.

Πάντως, στην προκειμένη περίπτωση, επρόκειτο ολοφάνερα για παιχνίδι εξουσίας ανάμεσα σε δύο πολύ ισχυρούς ανθρώπους της αγοράς της τέχνης. Ο ένας ήταν αυτός που πούλησε στο Μουσείο τον πλαστό Κούρο. Ο δεύτερος ήταν ένας ανταγωνιστής του, ο Ιταλός Giacomo Medici, ένας από τους σημαντικότερους τροφοδότες του Μουσείου Getty. Ο Medici, αν και μεγαλωμένος στην Piazza Borgheze της Ρώμης όπου οι γονείς του είχαν πάγκο με αντίκες, εξελίχθηκε σε εξαίρετο γνώστη της τέχνης και έτσι αντιλήφθηκε αμέσως την πλαστότητα του έργου. Το σπουδαιότερο: έγινε έξω φρενών όταν έμαθε ότι ο αντίπαλός του σχεδίασε μια τόσο επιτυχημένη απάτη η οποία του απέδωσε 10 ολόκληρα εκατομμύρια. Το κύρος του Medici είχε πληγεί ανεπανόρθωτα. Η διακίνηση του δεύτερου Κούρου στην αγορά ήταν μια ιδέα που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από αυτόν. Ήταν στην ουσία μια έμμεση υπόδειξη της πλαστότητας του έργου που είχε αγοραστεί από το Μουσείο.

Αυτή η υπόδειξη του Medici ήταν αρκετή για να αρχίσει η αρχαιολογική έρευνα, η οποία επιβεβαίωσε την απάτη. Το Μουσείο, αναγνωρίζοντας την πλαστότητα του έργου, το οποίο εξέθετε (και συνεχίζει να εκθέτει) ανάμεσα σε άλλες αρχαιοελληνικές, ρωμαϊκές και ετρουσκικές αρχαιότητες, στην ταμπέλα που συστήνει τον ελληνικό Κούρο, σημειώνει: «έργο του 530 π.Χ. ή σύγχρονη απομίμηση». Όσο για τον Medici, συνελήφθη για αρχαιοκαπηλία το 1997. Το 2004 καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 χρόνων και του επιδικάστηκε πρόστιμο –τι ειρωνεία!- 10.000.000 ευρώ, το μεγαλύτερο που έχει ποτέ επιβληθεί στην Ιταλία για τέτοιο αδίκημα. 

Πηγή για την εικόνα:

https://en.wikipedia.org/wiki/Getty_kouros#/media/File:Kouros.jpg