Το "αθώο μάτι"

Το 1981 ο Αμερικανός ζωγράφος Mark Tansey κάνει ένα απολύτως σαρκαστικό σχόλιο πάνω στις θεωρίες για τη σχέση κουλτούρας και αντίληψης, ζωγραφίζοντας τον πίνακα με τίτλο The Innocent Eye Test (Το τεστ του αθώου ματιού).

Μια ομάδα σοβαρών επιστημόνων έχουν φέρει σε αίθουσα μουσείου μια αγελάδα και καταγράφουν με ενδιαφέρον τις αντιδράσεις της την ώρα που της παρουσιάζουν ένα έργο ζωγραφικής. Πρόκειται για τον πίνακα του Paulus Potter The Young Bull (Ο νεαρός ταύρος), που φιλοτεχνήθηκε το 1947. Το ζήτημα είναι πώς θα αντιδράσει το «αθώο μάτι» της αγελάδας. Θα επικρατήσει το ένστικτο της αναπαραγωγής στη θέα του ρωμαλέου ταύρου; Ή θα επικρατήσει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης,  οπότε η αγελάδα θα στραφεί προς τον πίνακα του Claude Monet, που απεικονίζει μια θημωνιά και διακρίνεται κρεμασμένος ακριβώς δίπλα;

Η σκηνή αποδίδεται με χρώματα σέπιας, που την κάνουν να μοιάζει με παλιά φωτογραφία, ενώ συγχρόνως αυτή η γκρίζα μονοχρωμία σχετίζεται με την παράδοση της ακαδημαϊκής ζωγραφικής αλλά και αποτελεί ιδίωμα του ίδιου του Tansey που εργαζόταν ως εικονογράφος στους New York Times.

Είναι το «αθώο μάτι» τυφλό; Χρειάζεται να εκπαιδευτεί κανείς στον κόσμο των εικόνων, όπως εκπαιδεύεται στον κόσμο των εννοιών και στον κόσμο των αντικειμένων, ώστε να εξοικειωθεί αντιληπτικά με αυτούς τους κόσμους; Εν τέλει, πόση από την αθωότητά του πρέπει να χάσει το «αθώο μάτι» για να καταφέρει να διακρίνει στη ζωγραφική κάτι πέρα από μια συγκινησιακή αμεσότητα λαμπρών χρωμάτων; Και παρόμοια, για να υπερβεί την εντύπωση που δημιουργούν οι ρυθμοί και οι εντάσεις της μουσικής, οι επιβλητικοί όγκοι στη γλυπτική;

Πηγές:

Μαρτινίδης, Π. (2011), Κριτική και Ευαισθησία. Η εξέλιξη του κριτικού στοχασμού για την τέχνη. Αθήνα: Νεφέλη.

http://www.metmuseum.org/collection/the-collection-online/search/484972?=&imgno=0&tabname=label