Τρίτη 18 Μαρτίου 2014

Ο Sherlock Holmes και η επαγωγή (Μέρος Α΄)


Αυτό το μουντό και κρύο ανοιξιάτικο λονδρέζικο πρωινό, πλάι στη ζωηρή φωτιά που καίει στο παλιό δωμάτιο του αριθμού 221b της Baker Street, ο Sherlock Holmes, έχοντας μόλις τελειώσει την ανάγνωση μιας ολόκληρης στοίβας εφημερίδων, βρίσκει την ευκαιρία να υπερασπιστεί τη λογική έναντι της λογοτεχνίζουσας αφήγησης.
Ο εξόχως καλοπροαίρετος αλλά ελάχιστα ενήμερος φίλος του, ο γιατρός John Watson, έχει καταγράψει τις υποθέσεις με τις οποίες ασχολήθηκε ο διάσημος ντετέκτιβ δίνοντας χρώμα και ζωή στις περιγραφές του, αντί να περιοριστεί στην απλή περιγραφή της σχέσης αιτίου-αιτιατού. Στην πραγματικότητα, αρχίζοντας αυτήν τη συζήτηση που δυσαρεστεί τον Watson και τον οδηγεί στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι ο Holmes είναι ένας ανυπόφορος αλαζόνας, ο ντετέκτιβ επιχειρεί να υπερασπιστεί την τεχνική του. Ποια είναι αυτή μας το λέει ο ίδιος. Είναι η αναλυτική επαγωγική σκέψη και η λογική σύνθεση. «Αν υπερασπίζομαι την τεχνική μου, είναι γιατί πρόκειται για κάτι απρόσωπο –κάτι που με ξεπερνά. Το έγκλημα αφθονεί. Η λογική σπανίζει. Επομένως με τη λογική πρέπει να ασχοληθείς, όχι με το έγκλημα. Υποβάθμισες σε απλή αφήγηση αυτό που θα μπορούσε να αποτελέσει θέμα διαλέξεων»: με αυτά τα λόγια παρουσιάζει τις απόψεις του και διαμαρτύρεται στον Watson ο Holmes


Κι ενώ η κακοκεφιά του έχει φτάσει σε σημείο ώστε να διαπιστώνει πως οι εποχές των σημαντικών υποθέσεων παρήλθαν ανεπιστρεπτί και το επάγγελμά του έπιασε πάτο, η νεαρή με την οποία έχει κλείσει ραντεβού του προσφέρει μια αναπάντεχη ευκαιρία. Η δεσποινίς Violet Hunter έχει προσληφθεί ως γκουβερνάντα σε ένα σπίτι στην περιοχή Κόκκινες Οξιές, επειδή διαθέτει ένα εξαιρετικά παράξενο προσόν: έχει πλούσια μαλλιά με ένα ιδιαίτερο καστανό χρώμα. Αργότερα θα αποδειχθεί ότι τίποτα δεν είναι όσο αθώο φαίνεται. Ο ευγενικός εργοδότης της, ο κύριος Rucastle, είναι ένας κοινός παλιάνθρωπος που,  για να βάλει στο χέρι την περιουσία της κόρης του Alice, την κρατάει φυλακισμένη προσπαθώντας να αποτρέψει  τον γάμο της ο οποίος θα της εξασφάλιζε τα νόμιμα περιουσιακά δικαιώματά της.
Πριν όμως έρθουν όλα στο φως, ο Holmes, αμίλητος και σκεφτικός, συνοφρυωμένος και αφηρημένος, διακήρυττε πως δεν είχε κανένα στοιχείο που θα του επέτρεπε να στηρίξει κάποια έγκυρη και αληθή υπόθεση. «“Στοιχεία, στοιχεία”, αναφωνούσε ανυπόμονα. “Δεν φτιάχνονται τούβλα χωρίς πηλό”».


Ο Holmes είναι επαγωγιστής. Το παραδέχεται ο ίδιος, μας το δείχνει και το μάλλον ασυνήθιστο ξέσπασμά του. Τι είναι ο επαγωγικός συλλογισμός; Είναι ο συλλογισμός στον οποίο, με αφετηρία μια σειρά από ειδικές και συγκεκριμένες παρατηρήσεις,  προκύπτει ένα γενικό και αφηρημένο συμπέρασμα. Είναι έγκυρος ένας τέτοιος συλλογισμός; Αυτό είναι κάτι που θα εξετάσουμε σε άλλη ανάρτηση.
Η περιπέτεια του Sherlock Holmes με τον τίτλο The Adventure of the Copper Beechesi, γραμμένη από τον Sir Arthur Conan Doyle, πρωτοδημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 1892 στο περιοδικό Strand. Στις φωτογραφίες έχουμε την τηλεοπτική μεταφορά του διηγήματος με τον ανεπανάληπτο Jeremy Brett ως Sherlock Holmes, τον David Burke ως Dr. Watson και τη Natasha Richardson ως Violet Hunter.


Πηγές:
Άρθουρ Κόναν Ντόυλ, Οι περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς, ελλ. μτφ. Πόλυς Μοσχοπούλου, Αθήνα: εκδ. Αναστασιάδη, 1998.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου